Veilig kunnen en willen werken. Een abstract begrip?

We hadden een gesprek met cameditor Stijn Luyten die al 25 jaar actief is onder de vlag van het facilitair bedrijf Videohouse. Hij is een allrounder, een multitasker die zowel ENG -als EFP opdrachten uitvoert waarbij de combinatie van camerawerk en beeldmontage bijna dagelijks op de agenda staan.

In 2009 had Stijn een zwaar werkongeval en hij deelt zijn verhaal omdat er nood is aan verbetering in de houding tegenover en de perceptie op het veilig kunnen en willen werken. Veilig werken blijft nog steeds voor veel medewerkers in de audiovisuele sector een abstract begrip. 

Wat is er precies gebeurd die dag? 

“Ik heb tijdens de draaidag van een bedrijfsfilm een zware val gemaakt. De gevolgen waren vrij dramatisch: een complexe kniebreuk, een zware polsfractuur, een gebroken elleboog en de camera die letterlijk afbrak in mijn hand. Het resulteerde in 8 maanden werkonbekwaamheid en een intense revalidatie. In principe is er sprake van een zwaar arbeidsongeval op het moment dat je een val maakt, ongeacht de hoogte. In mijn geval was dit nog iets extremer, aangezien ik van de vork van een heftruck ben gevallen die op 3m hoogte stond. Ik hier nog tot op de dag van vandaag de gevolgen van, vooral mijn knie speelt me soms nog behoorlijk parten.“

Hield de situatie waarin je je bevond toen een verhoogd risico in?  Had je dit enigszins kunnen voorkomen? 

“In een ENG/EFP-context streven we - nog altijd - naar het ideale shot, en de inspanningen om dat te bekomen kunnen je soms vrij ver laten gaan; momenten creëren waarbij je instant een belangrijke beslissing moet maken. En toen hebben we de situatie fout ingeschat, had ik (met mijn ervaring) niet op een heftruck moeten gaan staan, punt. Ik veronderstelde dat ik op een “veilige” manier dat shot kon draaien. Op de heftruck werd een kist gezet waarin ik plaats nam, vergezeld van mijn statief. Waar we echter niet bij stilstonden is dat de kist zelf niet was vastgemaakt aan de vorken van de heftruck, met alle gevolgen vandien. 

We hadden het uiteraard kunnen voorkomen. Wat ik uit deze situatie ook en vooral heb geleerd, is om zelf de verantwoordelijkheid te nemen om dergelijke zaken te controleren. Ik heb er gelukkig geen trauma aan overgehouden, hoogtevrees is me nog altijd onbekend (lacht). Maar de omstandigheden waarin ik sindsdien aan het werk ben, schat ik eerst grondig in. Soms zal ik die zelfs naar mijn hand zetten. Je intuïtie volgen is daarin de beste maatstaf. 

Voor multicam-opdrachten word ik nog altijd ingezet om op hoogte overzicht shots te maken. Voor de regionale omroepen werken we tijdens bepaalde opdrachten vanuit een hoogtewerker, wat het perfecte voorbeeld is van een veilige werkomgeving gezien alles conform is met de wetgeving. Het oogt beangstigend voor velen maar je werkt wel in een ‘gecontroleerde omgeving’.

“De reglementering inzake veiligheid is er sinds 2008 in ondernemingen uiteraard ook op vooruit gegaan. In een corporate-omgeving kan je als filmploeg nergens meer aan de slag zonder de aanwezigheid van een veiligheidsadviseur. De wetgeving is terecht strenger geworden, en verantwoordelijkheden en verzekeringskwesties vormen belangrijke factoren. Er wordt algemeen strenger toezicht gehouden.”

Merk je dat er vandaag de dag meer overleg gepleegd wordt met het productieteam om situaties beter in te schatten?

“Ook daar is er een groot verschil tussen de ad hoc nieuwsopdrachten, ENG-opdrachten waar er vaak weinig tijd is om te overleggen en de meer gecontroleerde studioproducties. Het veiligheidsrisico ligt ook niet altijd in de situatie an sich. Neem het voorbeeld met de heftruck, je kiest er zelf voor om dat bepaalde shot te willen filmen. Maar soms kom je in situaties terecht waar je gewoonweg dat soort controle niet hebt. Een manifestatie bijvoorbeeld. Sta je aan de verkeerde kant dan kan de risicofactor opeens exponentieel stijgen. In zulke momenten spelen ervaring en inschattingsvermogen een cruciale rol. De grens is soms heel moeilijk te trekken. Wat bepaalt het moment dat je het zelf een halt toeroept en wat verwacht de reporter of journalist van zijn cameraman? De recente, vaak grimmige, gele hesjes-manifestaties zijn een goed voorbeeld. Sommige collega’s stellen heel duidelijk dat ze in zo’n opdracht niet als enkeling aan de slag willen. De uiteindelijke beslissing wordt nog steeds op individueel niveau genomen.”

“De 1-mans ENG ploegen nemen vandaag meer en meer de overhand in nieuwsproductie. Je bent vatbaarder voor risicofactoren aangezien je solo moet opereren, onder vaak moeilijke omstandigheden. Je hebt geen backup, geen ogen in de rug. De jongere professionals, die vaak start als camjo, durven wellicht niet altijd tijdig te kennen geven dat een bepaalde situatie hen te risicovol lijkt. Ze starten net in een job en willen vaak koste wat kost hun gedrevenheid bewijzen.”

Je intuïtie is altijd de beste maatstaf.

Merk je een positieve bewustwording rond “ veilig werken’  in de audiovisuele sector?

“Er wordt algemeen meer over het thema nagedacht, dat is een feit. De multicam/broadcast omgeving is sowieso een heel apart gegeven. Hier is er een zeer grote evolutie merkbaar. Riggers die op grote hoogte werken krijgen de gepaste safety opleiding, er wordt steeds met veiligheidsschoenen gewerkt, op maat gemaakte gehoorbescherming wordt door meer en meer collega’s gebruikt,...dus je voelt wel een duidelijke beweging in de goede richting. De preventieadviseur bij Videohouse stuurt de teamleads van de verschillende departementen aan zodat bepaalde preventiemaatregelen effectief worden toegepast. In vergelijking met nieuwsgaring is het preventieluik in een multicam-omgeving strak geregeld en dat is toch een positief verhaal.

We hebben binnen de ENG-afdeling al overwogen om met veiligheidsschoenen te werken maar dat issue ligt gewoon moeilijk omdat men  in negen van de tien gevallen deze schoenen niet nodig heeft (lacht).”

Technici in de av-sector ervaren soms een hoge werkdruk;  multitasken en strakke deadlines zijn dagelijkse kost. Denk je dat dit een invloed heeft op hoe omgegaan wordt met risicofactoren? Blijft de geest steeds scherp genoeg om er helder mee om te gaan?

“Ik ben ervaren genoeg om te weten waaraan ik voorrang geef, zeker als het gaat over het maken van een beeld en dat tijdig door te streamen naar de redactie. Vroeger werd er bijvoorbeeld verwacht dat snel nog een rood licht werd genegeerd, om zo snel mogelijk op de locatie te geraken. Dat is vandaag de dag zeker niet meer het geval, het cowboygedrag is er uitgewerkt. 

De grote leeftijdsvariatie binnen onze onderneming (20-60j) bewerkstelligde de goede verstandhouding die is gegroeid tussen oud en jong. Dat gegeven, naast de kennis die voorhanden is in het degelijk managen van precaire situaties, werpt vruchten af omdat een groot deel van de collega’s een volledig andere tijdsgeest heeft meegemaak en nu de jongere generatie informeert en begeleidt. Een groot aantal van mijn collega’s heeft nu kinderen en draagt de daarbij horende verantwoordelijkheden. Als ik nu terugkijk op mijn prille professionele jaren gingen we soms wel heel “onbedachtzaam” te werk, vooral omdat het toen als de standaard werd aanzien (lacht).”

Hoe geef je zelf  je kennis door aan de nieuwe lichting, zonder belerend over te komen?

“Ik leid permanent mensen op en probeer aan de instromers diets te maken hoe ze een situatie juist kunnen inschatten, zonder dat de job zelf in gedrang komt. Het ergonomische aspect blijft bijvoorbeeld een pijnpunt, daarover is sensibilisering nodig tijdens het opleidingstraject. Het materiaal dat een 1-mans ploeg moet tillen en transporteren blijft nog steeds omvangrijk. Wat ergonomische zorg betreft, wordt het er vreemd genoeg niet beter op de laatste jaren en dat komt vooral omdat men vaker individueel opdrachten uitvoert.”

Hoe slaag je erin om je loopbaan verder duurzaam uit te bouwen?

“Men moet het werk graag doen en de afwisseling appreciëren. Vooral die voortdurende afwisseling in mijn job drijft me enorm. Het houdt me scherp en gemotiveerd. Ik waak vandaag vooral over mijn work-life balance, waarbij ik probeer belangrijke momenten in mijn privé-leven niet te missen. Een dag per week ben ik voor het werk onbeschikbaar. Anderzijds mogen ze me altijd contacteren voor bepaalde opdrachten en afhankelijk van de klant en jobinhoud wil ik die vrije dag gerust verplaatsen. Maar ik benadruk het “waken over work-life balance”, dat wekelijkse rustmoment inlassen is voor mij cruciaal geworden. Een duurzame loopbaan bekom je door een bepaald evenwicht te respecteren, het is ook iets tussen werkgever en werknemer.”

Goed om weten

Er is een officiële instantie in België - FEDRIS, het Federaal Agentschap voor beroepsrisico's - die (onder meer) belast is met de identificatie van het aantal arbeidsongevallen in alle activiteitensectoren (particuliere en openbare ondernemingen).

FEDRIS publiceert op zijn website talrijke rapporten en gedetailleerde statistieken, met name per activiteitensector, op zijn website. De meest recente cijfers zijn van 2017. Cijfers voor 2018 worden aangekondigd voor november.

mediarte heeft deze documenten bekeken en relevante informatie verzameld voor onze sector.