Creatief werk van anderen gebruiken, mag dat?

Je bent natuurlijk geïnteresseerd in de bescherming van jouw werk, maar je weet ook maar beter wat af van de intellectuele eigendomsrechten van andere creatieven.

Enkele tips wanneer je het werk of informatie van iemand anders wil gebruiken, of wanneer je bijvoorbeeld een foto van iemand wil nemen:

• Vraag toestemming
  Als je fragmenten uit het werk van iemand anders wil gebruiken, is de gouden regel: vraag toestemming. Je kan bijvoorbeeld niet zomaar stukken songtekst of stripfiguren van andere auteurs in jouw werk opnemen. Meestal zijn die auteursrechtelijk beschermd. In het onderdeel over auteursrecht bespreken we een aantal uitzonderingen: je mag bijvoorbeeld wel een fragment gebruiken om een recensie te schrijven of om een parodie te maken.

Heb je met iemand samengewerkt, vraag dan toestemming voor je het materiaal op je website zet. Een illustrator van een dichtbundel kan bijvoorbeeld niet zomaar een pagina met tekst uit die bundel online publiceren. Is de auteur akkoord, dan is er geen probleem.

• Maak duidelijke afspraken
  Maak duidelijke afspraken telkens je een beroep op de diensten van anderen, bijvoorbeeld om een logo te laten ontwerpen of foto’s van je werk te laten nemen. Zet die afspraken bovendien op papier. Worden de rechten volledig overgedragen of enkel voor bepaalde toepassingen, of werk je met licenties? Peuter bij je leverancier de garantie los dat hij met zijn werk geen rechten van derden schaadt.

Download een checklist voor aankoop- en verkoopsvoorwaarden en een voorbeeld van een licentie-overeenkomst op deze site.

Voorbeelden van contracten kan je vinden op de website van Cultuurloket.

• Rechtenvrij werk
  Op het internet vind je rechtenvrij werk, dat je — je raadt het al — vrij mag gebruiken. Zo zijn er databanken met rechtenvrije beelden of muziek. Je kan ook op zoek gaan naar werk dat onder Creative Commons valt. In dat geval geeft de auteur je gebruiksrecht onder bepaalde voorwaarden, zoals: je moet zijn naam vermelden, of je mag het werk enkel voor niet-commerciële toepassingen gebruiken of het niet veranderen. Meer info vind je op creativecommons.be.

• Portretrecht
  Breng je mensen in beeld, bijvoorbeeld als fotograaf, hou dan rekening met het portretrecht. Dit betekent dat je de toestemming nodig hebt van mensen die je herkenbaar in beeld brengt. Bovendien moet je afspreken voor welke toepassingen je het materiaal gaat gebruiken. Gebruik je het beeld nadien toch voor andere doeleinden, dan kan de afgebeelde een schadevergoeding vragen. Als je tijdens een publieke manifestatie of tijdens verslaggeving personen herkenbaar in beeld brengt, hoef je hun toestemming echter niet te vragen. Zo mag je bijvoorbeeld foto’s van dansende jongeren op een muziekfestival maken. Opnieuw geldt dat de foto’s achteraf niet voor andere doeleinden gebruikt mogen worden, bijvoorbeeld als illustratie bij een artikel over het drankgebruik van de jeugd.