In dit luik van het 'handboek voor mediamakers die personen met een handicap correct willen afbeelden en betrekken in hun werk' schrijft GRIP enkele peilers uit voor de weergave van personen met een handicap.
-
Plaats personen met een handicap niet in afgezonderde contexten waarin verder amper personen zonder handicap aanwezig zijn
Laat hen zien als deelnemers aan de ‘normale’ maatschappij, met daarin een gevarieerde bevolkingsmix.
Bijvoorbeeld: de programma’s Down the road en Cupido ofzo hebben zeker hun waarde, maar nog inclusiever zijn De Mol waarin Christiaan als een man met dwerggroei samen reist met kandidaten zonder een handicap of First Dates waarin naast singles zonder handicap ook singles met het syndroom van Down aan een date worden gekoppeld.
-
Toon personen met een handicap in een veelheid van contexten.
Betrek hen in documentaires en reportages maar ook in series, reality tv, talkshows, spelprogramma’s en quizzen,… Laat hen aan bod komen in levensverhalen en biografieën, maar ook in romans, detectives, chicklit…
Bijvoorbeeld: in 2018 nam aan het survivalprogramma ‘Expeditie Robinson’, Fré(derik) deel, een man met een beenprothese.
-
Gebruik personen met een handicap voor een veelheid van rollen/functies.
Denk out-of-the-box en ga voor een journaliste in een rolstoel, een dove weervrouw, een presentatrice met autisme, een roman-/filmpersonage met het chronische vermoeidheidsyndroom…
Bijvoorbeeld: Lucy Martin is al jaren actief op de BBC als eenarmige weervrouw
Bijvoorbeeld: iets met een clownvis en een onvolgroeide vin…
-
Wees bewust van de manier waarop je de persoon met een handicap framed.
Toon je hem/haar/hen als een slachtoffer, een last, een held, als voer voor de medische wereld, een liefdadigheidsproject…? Zet personen met een handicap vooral neer als gewone’ mensen, met sterktes en zwaktes, goede en minder goede momenten, die ons evengoed iets kunnen leren als wij hen.
Bijvoorbeeld: in het boek ‘Het wonderlijke voorval met de hond in de nacht’ gaat Christopher op zoek naar de persoon die de hond van zijn buurvrouw op een tuinhark heeft gespietst. Zijn autisme vormt daarbij een vast gegeven waarnaast hij nog heel wat meemaakt.
-
Het is goed dat personen met een handicap aan het woord worden gelaten als het gaat over handicap als thema. Zij hebben immers als enige de ervaring op dit vlak en vaak ook de expertise. Echter, laat hen ook aan het woord over andere thema’s en toon hen evengoed in situaties waarin hun handicap geen centrale rol speelt.
Bijvoorbeeld: William Boeva presenteert op Ketnet ‘Boeva and the games’ waarin hij met kinderen videogames evalueert zonder dat zijn dwerggroei enig belang speelt.
-
Protagonisten en andere belangrijke personages een handicap laten hebben, heeft als positief effect dat mensen zonder handicap vertrouwd geraken met deze bevolkingsgroep en personen met een handicap een voorbeeld hebben waarin zij zich kunnen herkennen. Echter, even belangrijk is het om mensen met een handicap ‘toevallig’ in beeld te brengen, op de achtergrond als caféganger, toeschouwer, collega, klant…
Bijvoorbeeld: in de serie ‘De Twaalf’ speelt Mireille mee, een collega van een van de hoofdpersonages die slechts zelden in beeld komt en amper tekst heeft, maar wel in een rolstoel zit.
-
Personen met een handicap zijn meer dan hun beperking.
Besteed voldoende aandacht aan intersectionaliteit, ofwel het feit dat zij ook een bepaalde gender, geaardheid, religie, culturele achtergrond, … hebben. Net als iedereen hebben zij een brede identiteit en zijn naast persoon met een handicap ook vader/moeder, broer/zus, … met een job, hobby’s, …
Bijvoorbeeld: de serie Special op Netflix, waarin een homoseksuele man met een cerebrale parese zijn geïsoleerde situatie gedag zegt en de regie van zijn leven zelf in handen neemt.
-
Humor en handicap gaan zeker samen.
Onthoud wel dat je beter lacht met handicap als fenomeen dan met personen die een handicap hebben, en dat er een verschil is tussen iets grappigs en regelrechte beledigingen.
Geef eventueel kadering bij je grap en/of probeer te vertrekken vanuit het standpunt van iemand met een handicap en speel in op de onaangepaste maatschappij, op voordelen van een handicap, op dat iedereen wel een handicap heeft…
Tot slot - en nog het beste dat je kan doen - laat personen met een handicap zelf de grap bedenken/overbrengen. Als er iemand mag lachen om een handicap zijn zij het wel. Bovendien hebben zij vaak een groot relativeervermogen en het grootste arsenaal aan handicap-gelinkte grappen.
Bijvoorbeeld: Benidorm Bastards waarin ouderen (onder andere met een beperking) aanzetten tot lachen door alle clichés die rond hen bestaan omver te werpen.
Bijvoorbeeld: het programma Taboe waarin Filip Geubels onder andere lacht met personen met een handicap, maar dit doet op een fijnzinnige manier, met kadering en geregeld met de mogelijkheid voor de personen met een handicap om zelf met grappen af te komen.
-
Probeer voor personages met een handicap in een eerste plaats te werken met personen die ook in de realiteit een handicap hebben.
Dit maakt je product zoveel authentieker, zorgt ervoor dat personen met een handicap zich vertegenwoordigd voelen op het scherm en geef hen de kans deel uit te maken van de televisie-/filmindustrie. Voor hen is het immers vaak niet mogelijk om andere rollen op te nemen. Hun enthousiasme en talent is er alvast voldoende.
Bijvoorbeeld: Tytgat Chocolat waarin acteurs meespelen die het syndroom van Down hebben.
-
Binnen de soorten handicap (fysiek, verstandelijk, zintuiglijk, …) en chronische ziektes (kanker, reuma, chronisch vermoeidheidsyndroom, …) is er een grote diversiteit.
Laat deze verscheidenheid terugkomen in je producties en opteer daarbij niet alleen voor personen/ handicaps die goed ogen in beeld. Toon ook personen die minder mediageniek zijn. Het zijn immers zij voor wie de inclusie in de maatschappij en de aanvaarding onder mensen zonder handicap vaak nog het moeilijkst is.
Bijvoorbeeld: de film Wonder over een jongetje dat geboren is met een aandoening in zijn gezicht
______________________________________________________________________________________
Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP) is de mensenrechtenorganisatie van en voor personen met een handicap. We streven naar gelijke rechten en gelijke kansen en komen op voor een inclusieve samenleving. GRIP zet in op de beeldvorming over mensen met een handicap. Media, kunst en cultuur spelen een belangrijke rol in de manier waarop naar personen met een handicap gekeken wordt. Een inclusief, genuanceerd denken is nodig met betrekking tot personen met een handicap onder alle leden van de bevolking.
Bekijk het volledige handboek op de website van GRIP
