Naar aanleiding van het aflopen van het vorige actieplan lanceert mediarte, in samenwerking met de mediasector en Vlaams Minister van Media Benjamin Dalle, nu een nieuw tweejarig actieplan. De eerder ondernomen stappen uit het vorige actieplan worden geconsolideerd en voortgezet, maar er worden ook nieuwe initiatieven toegevoegd. Tegelijkertijd wordt ingezet op verbreding door ook de filmsector mee te nemen.
Om een cultuuromslag te bewerkstelligen is het essentieel dat iedereen over de nodige handvaten beschikt om grensoverschrijdend gedrag te herkennen, erop te reageren en erover te spreken. Daar wordt blijvend op ingezet met dit actieplan.
Een aantal zaken worden verder aangescherpt. Zo is er de intimiteitstoolkit waar een nieuw hoofdstuk aan wordt toegevoegd specifiek over intimiteit op de set en minderjarigen. Daarnaast wordt het onderzoek opgestart naar een kwaliteitslabel voor intimiteits-coördinatoren.
Een kenmerk van zowel de media- als de filmsector is het aanzienlijke aantal tijdelijke werknemers en stagiairs. Hun tijdelijke tewerkstelling maakt hun positie kwetsbaar. Binnen de mediasector zijn er veel medewerkers die onder deze omstandigheden werken en hun belangen mogen niet over het hoofd worden gezien. Dit actieplan zet verder in op de opleiding van vertrouwenspersonen, onder meer door een poule van sectorale vertrouwenspersonen verder uit te bouwen en beschikbaar te stellen, zodat er een ruim aanbod aan vertrouwenspersonen is waarbij ook kleinere ondernemingen en freelancers terecht kunnen. Specifiek voor minderjarigen wordt er ingezet op kindercoaches.
Samenwerking Cultuur en Media
Uit de evaluatie van het actieplan voor de culturele en audiovisuele sector (2018) en het actieplan voor de mediasector (2022) blijkt dat de meest doelmatige benadering een gerichte aanpak is die is afgestemd op de specifieke context van de sector. Daarom worden de inspanningen tegen grensoverschrijdend gedrag verder gezet via twee sectorspecifieke actieplannen:
- Het actieplan tegen grensoverschrijdend gedrag in de cultuursector (2024-2025)
- Het actieplan tegen grensoverschrijdend gedrag in de Vlaamse media- en filmsector (2024-2025)
Het evaluatieonderzoek van de Universiteit Antwerpen (2023) stipt echter aan dat samenwerking tussen de culturele, audiovisuele en mediasectoren in dit verhaal een meerwaarde blijft. In functie van herkenbaarheid en gedragenheid zal de filmsector net zoals de andere audiovisuele sectoren worden opgevolgd via het actieplan voor de media en filmsector. Beide bevoegdheden zullen sterk samenwerken voor de audiovisuele sector en daarnaast inzetten op enkele gezamenlijke prioriteiten:
- In hun aanpak vertrekken de sectoren vanuit dezelfde begrippen en kaders rond integriteit en psychosociaal welzijn;
- Er wordt ingezet op expertise- en kennisdeling tussen de cultuur- en mediasector via een jaarlijks cross-sectoraal overlegplatform.
- Ook in de uitwisseling met het hoger kunstonderwijs worden de krachten gebundeld;
- Beide sectoren versterken het getrapte vangnet van aanspreekpunten door in te zetten op vertrouwenspersonen en hun samenwerking met het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag te optimaliseren. Dit vangnet wordt visueel weergegeven in een flowchart;
- De ondersteuning van leidinggevenden en omstaanders is een prioriteit in beide actieplannen;
- Beide sectoren gaan aan de slag met intimiteitscoördinatie.
Doelstelling en acties
Doelstelling 1: Sectorale aanpak van strijd tegen grensoverschrijdend gedrag
ACTIE 1.1 | Structureel overleg
Naar aanleiding van het Actieplan GOG 2022-2023 werd een overlegplatform en stuurgroep opgericht waarbinnen een terugkoppeling werd gemaakt van de acties die uitgevoerd werden binnen het Actieplan. Aangezien het overleg binnen de sector en tussen sectororganisaties een essentieel instrument is om onderlinge communicatie en kennisdeling te bevorderen, wordt de werking van het overlegplatform en de stuurgroep verdergezet.
1.1.a Stuurgroep
De stuurgroep houdt het algemene overzicht en geeft richting aan het verloop van de acties.
1.1.b Sectoraal overlegplatform
Deze werkgroep bouwt voort op het overlegplatform van het Sociaal Charter. Naast het bespreken en evalueren van de acties gekoppeld aan dit Actieplan wordt in dit overleg ook gepolst naar mogelijke samenwerkingen met de betrokken partijen.
ACTIE 1.2 | Kennisuitwisseling onderwijsinstellingen
Het is van belang dat de nieuwe instromende generatie in de mediasector zich bewust is van wat grensoverschrijdend gedrag is en hoe hier kan tegen opgetreden worden.
mediarte engageert zich daarom om in dialoog te treden met de sectorspecifieke onderwijsinstellingen om het sectoraal beleid ook af te stemmen op het beleid dat in deze onderwijsinstellingen gevoerd wordt. Het VAF heeft twee keer per jaar een structureel overleg met de filmscholen. Op dit overleg zal het VAF een vast agendapunt maken van het Actieplan. Het VAF zal aan mediarte verslag uitbrengen van dit overleg.
De reeds ontwikkelde tools zullen actief gedeeld worden. Deze zijn voor studenten in deze sectorspecifieke opleidingen ook al van toepassing. Met het kenbaar maken van deze tools wordt er volop gesensibiliseerd bij de studenten alvorens hun loopbaan van start gaat.
De opleidingen in het Hoger Onderwijs die toeleiden naar de media en filmsector kennen een overlap met de cultuursector. Voor de kennisuitwisseling met het hoger onderwijs wordt er afgestemd en samengewerkt met relevante partners uit de cultuursector.
Doelstelling 2: Monitoren van grensoverschrijdend gedrag
ACTIE 2.1 | Inzetten op de engagementsverklaring
Bij het Actieplan tegen Grensoverschrijdend Gedrag 2022-2023 hoorde een engagementsverklaring die ondernemingen vrijblijvend konden ondertekenen. Deze engagementen bevatten het onderschrijven van het actieplan, jaarlijks rapporteren over het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag en het voorzien in een vertrouwenspersoon. Sinds de lancering ondertekenden 180 ondernemingen deze engagementsverklaring. Dat cijfer moet omhoog.
2.1.a Verhogen ondertekenaars engagementsverklaring
Bij het Actieplan GOG hoort een engagementsverklaring die ondernemingen kunnen ondertekenen waarbij ze zich verbinden aan enkele engagementen. Deze engagementen bevatten het onderschrijven van het actieplan, jaarlijks rapporteren over het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag en het voorzien in een vertrouwenspersoon. De engagementsverklaring die hoorde bij het actieplan 22-23 werd door 180 ondernemingen ondertekend.
De ondertekenaars van de engagementsverklaring bij het vorige actieplan zullen via een persoonlijke mail op de hoogte worden gebracht van het nieuwe actieplan en de betreffende acties.
Het VAF zal de engagementsverklaring opnemen in zijn reglementen en enkel nog subsidies toekennen aan organisaties die de engagementsverklaring hebben ondertekend.
2.1.b Opvragen meldingen van grensoverschrijdend gedrag
Via de engagementsverklaring verbinden de ondertekenaars zich ertoe om aan mediarte mee te delen hoeveel meldingen m.b.t. grensoverschrijdend gedrag jaarlijks via de verschillende kanalen toekomen.
Met respect voor de wetgeving en de afspraken binnen het sociaal overleg in de ondernemingen, zullen de ondertekenaars van de engagementsverklaring opgeroepen worden om aan mediarte mee te delen hoeveel meldingen m.b.t. grensoverschrijdend gedrag zij hebben ontvangen in het voorgaande jaar. Het aantal meldingen dient volledig geanonimiseerd opgeleverd te worden en de resultaten zullen door mediarte enkel op een sectoraal, geaggregeerd niveau gedeeld worden.
ACTIE 2.2 | Monitoren grensoverschrijdend gedrag
Net als in 2016, 2019 en 2022 herhaalt mediarte in 2025 de mediasensor-enquête. Net als in de voorgaande editie wordt de enquête een extra vragenreeks opnemen over grensoverschrijdend gedrag.
2.2.a Bevraging GOG via mediasensor enquête in 2025
Sinds de aangepaste wetgeving rond psychosociale risico’s op 1 september 2014 van kracht ging, zijn ook alle ondernemingen in de media- en cultuursector verplicht een risicoanalyse binnen een breed welzijnskader op te maken. Om ondernemingen hierbij te helpen, lanceerde mediarte in 2016 in samenwerking met Attentia een eerste keer de mediasensor-enquête. Deze enquête werd in 2019 en in 2022 herhaald. De enquêtes werden op sectorniveau gehouden. Naast de sectorresultaten konden zowel werkgevers als werknemers een beeld krijgen van hun eigen psychosociale risico’s en welke concrete acties zij hieromtrent konden ondernemen. De kracht van een meting zit ook in de herhaling ervan, om die reden zal deze enquête ook in 2025 uitgevoerd worden.
Deze mediasensor-enquête werd in 2022 uitgebreid met een extra vragenreeks over grensoverschrijdend gedrag. De enquête in 2025 zal opnieuw een extra vragenreeks opnemen bij de meting die aansluit bij het huidige Actieplan 2024-2025 om grensoverschrijdend gedrag uitgebreid te bevragen.
Er is nood aan vergelijkbaar cijfermateriaal om te kunnen inschatten hoe aanwezig de problematiek van grensoverschrijdend gedrag is in de mediasector. Uniformiteit in de uitgevoerde bevragingen en onderzoeken is dus van groot belang. Om deze reden zal er bij elk nieuw onderzoek getracht worden om discrepanties weg te werken en vergelijkbaarheid met eerder onderzoek mogelijk te maken.
Doelstelling 3: Beleidsondersteuning & informatiedeling
ACTIE 3.1 | Werkgevers ondersteunen bij het uitwerken van een beleid tegen grensoverschrijdend gedrag
mediarte wil met het nieuwe actieplan uitdrukkelijk inzetten op het ondersteunen van werkgevers bij het uitwerken van een beleid tegen grensoverschrijdend gedrag. Het zal de toolbox hiervoor up-to-date houden en uitbreiden, opnieuw workshop organiseren en ook het Vlaggensysteem uitbreiden naar minderjarigen. Daarnaast wil mediarte de werkgevers helpen op GOG-beleid op te nemen in het bredere Welzijnsbeleid.
3.1.a Inbedden van GOG-beleid in breder Welzijnsbeleid
Het spreekt voor zich dat de thematiek van grensoverschrijdend gedrag een onderdeel is van een breder welzijnsbeleid. Beide onderwerpen kennen specifieke noden, maar de basis, de methodiek zijn hetzelfde. Door deze sterke overlap wordt er geconcludeerd dat de beschreven acties in dit Actieplan tegen grensoverschrijdend gedrag evenzeer kaderen binnen de thematiek van het Actieplan Werkbaar Werk. Tijdens de looptijd van beide actieplannen zal onderzocht worden welke acties samen in het werkveld kunnen uitgerold worden.
3.1.b Toolbox GOG up-to-date houden en uitbreiden met nieuwe thema’s
Binnen het Actieplan GOG 2022-2023 ontwikkelde mediarte een uitgebreide online toolbox in samenwerking met Sensoa, Grenswijs, Icoba, Pimento, Sociaal Fonds Podiumkunsten en oKo. Deze online toolbox ondersteunt werkgevers in het ontwikkelen van een welzijnsbeleid. De tools binnen de toolbox vormen de basis voor het werken aan grensoverschrijdend gedrag binnen de mediasector. De toolbox is opgebouwd uit verschillende onderdelen:
- Aan de slag
- Kwaliteit
- Preventie
- Reactie
- Sectorale voorbeelden
De online toolbox zal uitgebreid en up-to-date gehouden worden. De basis van de tools ligt er, maar de thematiek is onderhevig aan verandering. Zo zullen procedures, verandering in de wetgeving,... opgevolgd en aangepast worden waar nodig. Daarnaast is er ook nood om naast de theoretische basis verder te bouwen aan het concretiseren van de tools. Goede praktijken en sectorale voorbeelden zullen verder worden aangevuld. Daarnaast krijgen ook praktische sjablonen, het begrippenkader en de vijf T’s een plek binnen de toolbox. Tenslotte zal er ingezet worden op het interactiever maken van de online toolbox door bijvoorbeeld de verschillende tools met elkaar te laten doorlinken.
Het verder uitbouwen en up to date houden van de online toolbox is ook van belang voor de workshops die gegeven worden ter ondersteuning van het uitrollen van een beleid tegen grensoverschrijdend gedrag (verder beschreven onder actie 3.1.d).
3.1.c Vlaggensysteem uitbreiden naar minderjarigen
Het vlaggensysteem is een methodiek om over grensoverschrijdend gedrag te praten, correct in te schatten en gepast te reageren. Het vlaggensysteem kreeg een hertaling naar de mediasector met een uitbreiding naar situaties over pesten, agressie en seksueel gedrag. De sectorspecifieke situaties gaan alle over volwassenen. Op vraag van de sector zullen er nieuwe situaties worden toegevoegd die ook van toepassing zijn op minderjarigen.
Om kindercoaches extra te ondersteunen in hun rol zullen de cases waarmee het vlaggensysteem wordt uitgebreid worden opgesteld met feedback van actieve, professionele kindercoaches. Na de toevoeging en de uitwerking van de nieuwe cases voor minderjarigen zal het aangepaste vlaggensysteem gericht worden gecommuniceerd naar kindercoaches.
3.1.d Organiseren van workshops
Om werkgevers te ondersteunen in het uitrollen van een welzijns- en het inbedden hierin van gog-beleid zullen er jaarlijkse drie workshops georganiseerd worden om een persoonlijke begeleiding aan te bieden. Deze workshops worden gegeven door experten.
Workshop 1- een visie en ethische code over respectvol gedrag opstellen
Waar mensen samenwerken kan onrespectvol gedrag voorkomen. Want op de werkvloer ontwikkelen medewerkers zich, groeien ze, maar maken ze ook fouten waaruit geleerd kan worden. Soms overschrijden ze daarbij grenzen. Medewerkers hebben nood aan een kader dat beschrijft hoe ze op een veilige en aangename manier kunnen samenwerken en hoe ze grenzen kunnen aangeven. Dit kader verduidelijkt hoe de organisatie wil dat er wordt omgegaan met integriteit en geeft medewerkers een mandaat en richting. Het doel van deze workshop is om werkgevers te begeleiden in de eerste stappen bij het opstellen van een visie over respectvol gedrag binnen de organisatie. Daarnaast worden tips meegegeven hoe je de visie en code kan verspreiden en levend kan houden binnen de organisatie.
Workshop 2 - grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken
Tijdens deze workshop wordt aangeleerd hoe het vlaggensysteem gebruikt kan worden binnen de onderneming. Het vlaggensysteem schetst verschillende situaties. Het opzet is om de mate van ernst van een situatie in te schatten. Die denkoefening maak je door te reflecteren op basis van zes criteria en de gradaties van ernst voor elk van deze criteria in te schatten. Wanneer de criteria ingeschat zijn, wordt aan het gedrag van de initiatiefnemer een kleur van vlag toegekend. Verschillende kleuren vlaggen zijn mogelijk: van een groene vlag (acceptabel) tot een zwarte vlag (zeer ernstig grensoverschrijdend). Ten slotte worden mogelijke manieren van reageren meegegeven en onderwerpen voor verder gesprek aangereikt.
Workshop 3 - intervisie opstellen en uitrol van welzijnsbeleid
De deelnemers aan workshop 1 en 2 worden uitgenodigd op een terugkommoment. Tijdens dit moment kan er verder gewerkt worden aan de visie en vragen gesteld worden aan de experten. Daarnaast kunnen goede voorbeelden en praktijken met elkaar worden uitgewisseld. Het opzet van workshop 3 is om enerzijds extra ondersteuning aan te bieden waar nodig en anderzijds om dialoog en uitwisseling onder werkgevers uit de sector te faciliteren.
ACTIE 3.2 | Verder bekend maken van hulplijnen
Net als in het vorige actieplan blijft het verspreiden van contactpunten en hulplijnen belangrijk. Als tweede actie zal mediarte een flowchart opstellen die werkgevers en medewerkers ondersteunt in het vinden van de correcte hulplijn(en) voor een klacht.
3.2.a Verspreiden van contactpunten en hulplijnen
Voor het sensibiliseren van professionals zet mediarte sterk in op het kenbaar maken van de mogelijke hulplijnen waarop een beroep gedaan kan worden. Deze hulplijnen kunnen eigen zijn aan een onderneming (bv interne vertrouwenspersoon, externe preventiedienst), maar ook extern. De hulplijnen zullen door mediarte en het VAF verspreid worden via hun verschillende kanalen aan de hand van een duidelijk overzicht op de permanente webpagina of via een advertentie in het mediarte magazine.
Daarnaast zullen mediarte en het VAF de bewustmakings- en sensibiliseringscampagnes die door de Vlaamse overheid opgezet worden om de hulplijnen bekend te maken mee verspreiden. Tijdens deze campagnes wordt duidelijk gemaakt wie, wanneer, voor wat en waar terecht kan.
Het VAF zal ook bij de toekenning van een subsidie een informatiepakket aanbieden aan de subsidiënt met betrekking tot de contactpunten en hulplijnen, de opleidingen en tools van mediarte. Hier maakt ook de flowchart uit actie 3.2.b. een onderdeel van uit.
3.2.b Opstellen flowchart doorloop van een klacht
Om werkgevers en medewerkers te ondersteunen in het vinden van de correcte hulplijn(en) voor hun klacht zal mediarte een flow chart (met een duidelijk onderscheid tussen informele en formele procedure) uitwerken in samenwerking met de cultuursector. De verschillende stappen die een klacht kan doorlopen moeten gekend zijn, van luisterend oor en informele procedures tot formele procedures en uiteindelijk sanctionering.
Doelstelling 4: Versterken van medewerkers
ACTIE 4.1 | Tools voor het versterken van medewerkers
Naast het ondersteunen van werkgevers zet mediarte ook in het versterken van medewerkers. Via een online toolbox zal het verschillende sensibiliserende artikels over sociale veiligheid onder de aandacht brengen. Daarnaast zal mediarte in samenwerking met Sensoa de Flirtertwister hertaald worden voor de media en digitale sector.
4.1.a Versterken van medewerkers via sensibilisering
Het is voor medewerkers niet altijd evident om binnen de werkomgeving individueel grenzen aan te geven of ‘nee’ te zeggen in bepaalde situaties, net zoals het nog steeds moeilijk blijft om te spreken over wat iemand wel of niet gepast vindt en daarbij vaak gevoelige thema’s aan te kaarten. Dergelijke situaties kunnen medewerkers onzeker en kwetsbaar maken. Het is daarom van belang om een sociaal veilige omgeving te creëren waarbinnen medewerkers die grenzen durven en kunnen aangeven. Om te vermijden dat het zwaartepunt van deze thematiek al te sterk op een concrete actie van de individuele medewerker blijft liggen, moet er daarnaast ook binnen de bredere werkcontext ingezet worden op het bespreekbaar maken van grenzen.
Om het gesprek over sociale veiligheid aan te gaan is er binnen de sector nood aan een ondersteunend kader dat context en definities aanreikt bij dit thema. mediarte zal via sensibiliserende artikels over sociale veiligheid de hulpmiddelen hiervoor ter beschikking stellen:
- Wat is een sociaal veilige werkomgeving?
- Hoe creëer je een sociaal veilige werkomgeving en wat is het belang ervan?
- Hoe communiceer je je grenzen?
- Hoe kaart je een gevoelig thema aan?
- Hoe start je een moeilijk gesprek?
4.1.b Hertalen en verspreiden van de Flirtertwister
mediarte wil de bespreekbaarheid van grensoverschrijdend gedrag verder verhogen. Eerder werd het vlaggensysteem van Sensoa vertaald naar een vlaggensysteem voor de media en digitale sector. Een andere tool van Sensoa is de Flirtertwister om de grenzen van seksueel gedrag op een speelse en informatieve manier onder de aandacht te brengen.
Er wordt met Sensoa onderzocht op welke manier we de Flirtertwister kunnen hertalen naar een tool voor de mediasector met situaties die binnen onze sector toepasselijk zijn. De inspiratie hiervoor zal gehaald worden bij het vlaggensysteem voor de media en digitale sector. Een nieuwe variant van de Flirtertwister kan breedschalig ingezet worden binnen onze sector en een fysieke tool zijn voor ondernemingen en vertrouwenspersonen om grensoverschrijdend gedrag op een speelse manier bespreekbaar te maken.
Om het bredere kader uit actie 4.1a vorm te geven zal mediarte samenwerken met organisaties die deskundig zijn op het gebied van sociale veiligheid. Parallel aan de sensibiliserende artikels op de website zullen opportuniteiten aangegrepen worden om ook andere tools te ontwikkelen of te hertalen die de informatie en context op een praktische manier aanbieden aan medewerkers in de sector, hetzij via een tool als het vlaggensysteem of Flirtertwister, hetzij in de vorm van een opleiding of workshop.
ACTIE 4.2 | Organiseren opleidingen
Aan de hand van opleidingen voor het versterken van medewerkers wordt er verder gebouwd op actie 4.1a. mediarte organiseert tijdens het actieplan omstanderstrainingen en assertiviteitstrainingen aanbieden. Daarnaast onderzoekt hoe een train the trainer georganiseerd kan worden en rond welke thematieken. Als laatste actiepunt organiseert mediarte workshop om leidinggevenden te ondersteunen in het meebouwen aan werkbaar werk.
4.2.a Organiseren van opleidingen voor het versterken van medewerkers
Aan de hand van opleidingen voor het versterken van medewerkers, wordt er verder gebouwd op actie 4.1a. Door naast informatie aan te leveren en te sensibiliseren ook in te zetten op opleidingen die het individu versterken, wordt de theorie in de praktijk omgezet. Binnen deze opleidingen zal er bijzondere aandacht zijn voor de verschillende statuten binnen de sector: losse en vaste medewerkers. Er wordt hierbij erkend dat niet iedereen binnen de sector hetzelfde statuut geniet en bijgevolg binnen een andere context werkt.
Je grenzen aangeven, spreken over wat je wel of niet leuk vindt, gevoelige thema’s aankaarten of ‘nee’ zeggen, het is niet altijd of voor iedereen even makkelijk. Dergelijke situaties kunnen medewerkers onzeker en kwetsbaar maken. Het aanbieden van een assertiviteitstraining is een goed instrument om bovenstaande moeilijkheden concreet te gaan versterken bij medewerkers in de sector. Assertiviteit is belangrijk voor een gezonde communicatie met anderen en helpt om gevoelens en gedachten op een eerlijke manier te communiceren, met respect voor jezelf en anderen. In een assertiviteitstraining wordt er voornamelijk ingezet op het versterken van het zelfvertrouwen van de medewerker op het werk waardoor die zich assertiever zal voelen en opstellen. Concrete handvatten en tips worden aangeleerd en gegeven om sterk(er) in je schoenen te staan binnen de werkcontext en voor jezelf op te komen op een constructieve manier.
4.2.b Organiseren omstanderstraining
In 50 tot 75% van de gevallen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag grijpen omstanders niet in, een vaststelling die vaak wordt toegeschreven aan het zogenaamde ‘bystander-effect’. Getuigen kijken in dat geval (in groep) toe bij een noodsituatie of misdrijf maar niemand neemt actie om in te grijpen. Niettemin kan een tussenkomst een groot verschil maken voor slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag. Het kan soms lastig zijn om te weten hoe je kan reageren op grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Via een omstanderstraining wordt aangeleerd hoe je op een effectieve manier kan reageren op dergelijke incidenten op de werkvloer.
Jaarlijks organiseert mediarte een gratis training voor alle werknemers uit de audiovisuele, film en digitale sector.
4.2.c Train the trainer-opleidingen
Momenteel worden de workshops die georganiseerd worden binnen het Actieplan GOG 2022-2023 en 2024-2025 gegeven door experten in de desbetreffende materie. Dit zal ook de komende jaren zo blijven, maar parallel wil mediarte ook onderzoeken hoe er ook train the trainer initiatieven opgezet kunnen worden.
Train the trainer is een concept dat op veel werkplekken gebruikt wordt. Het principe is dat een (externe) trainer werknemers/professionals enerzijds kennis aanleert en hen anderzijds de nodige vaardigheden en kennis te verschaffen om effectief de informatie over te brengen aan collega’s. Door in te zetten op de train the trainer methodiek kan een organisatie ervoor zorgen dat de kennis en vaardigheden worden overgedragen en behouden blijven binnen het personeelsbestand.
Er zal onderzocht worden hoe een train the trainer georganiseerd kan worden en rond welke thematieken. De eerste workshops waarmee aan de slag wordt gegaan zijn de omstanderstraining en de opleiding rond het vlaggensysteem.
4.2.d Ondersteunen van leidinggevenden
Leidinggevenden spelen een belangrijke rol in het meebouwen aan werkbaar werk, want zij staan mee in voor het welzijn van hun collega’s. Via opleidingen wil mediarte leidinggevenden bijstaan in het welzijnsaspect binnen hun rol:
- Hoe bijdragen tot het welzijn van de collega’s?
- Wat zijn de verplichtingen/verantwoordelijkheden van de leidinggevende op vlak van welzijn?
- Hoe tekenen van stress herkennen bij de medewerkers?
- Hoe werknemers ondersteunen?
- Hoe een re-integratie op het werk faciliteren?
- Hoe teamafspraken maken?
- Hoe de bespreekbaarheid faciliteren?
ACTIE 4.3 | Blijvende aandacht voor Intimiteit op de set
De intimiteitstoolkit zal worden uitgebreid met een onderdeel dat specifiek gaat over minderjarigen en intimiteit op de set. Hiermee zullen kindercoaches extra ondersteund worden in hun rol. Met het aanbieden van workshops bij de intimitetistoolkit worden professionals ondersteund in het omgaan met intimiteit op de set. De rol van intimiteitscoördinator is vrij recent en niet erkend, mediarte zal daarom onderzoeken hoe deze zoektocht naar intimiteitscoördinatoren met bepaalde vaardigheden voor producenten gefaciliteerd kan worden.
4.3.a Verspreiden van kennis en tools mbt intimiteit
Zowel de verhalen rond en over seksualiteit, verlangens, gender en intimiteit als de audiovisuele- en filmsector blijven in constante verandering. Daarom zal er verder aan de toolkit gewerkt worden om aan de noden en de ambities van de sector en betrokken actoren te blijven voldoen en steeds de meest recente informatie te verspreiden. De intimiteitstoolkit zal worden uitgebreid met een onderdeel dat specifiek gaat over minderjarigen en intimiteit op de set. Hiermee zullen kindercoaches extra ondersteund worden in hun rol.
mediarte zal via haar verschillende kanalen de intimiteitstoolkit blijven verspreiden. Elke nieuwe update van de toolkit wordt aan de belangengroepen en werkgeverfederaties meegedeeld. Het VAF wordt rechtstreeks op de hoogte gehouden van ontwikkelingen over de intimiteitstoolkit en zij zullen deze verspreiden via de website.
4.3.b Organiseren van workshops ”intimiteit op de set”
Met het aanbieden van workshops bij de intimitetistoolkit worden professionals ondersteund in het omgaan met intimiteit op de set. Het verfilmen van verhalen waarbij naaktheid, intimiteit, gesimuleerde seks en/of seksueel geweld een rol spelen kunnen potentieel wat risico’s met zich meebrengen. De cast wordt in een kwetsbare positie geplaatst en ook voor de crew kan het draaien van intieme scènes een zoektocht zijn. Niet elke productie heeft de financiële middelen om een beroep te doen op een intimiteitscoördinator. Daarom wordt er via de workshops binnen de functie van medewerkers uit de sector bekeken hoe zij bewust en correct kunnen omgaan met intimiteit op de set. De leidraad voor deze workshops is de intimiteitstoolkit. Om deze theorie om te zetten naar de praktijk en de deelnemers concrete tips mee te geven, zal er tijdens de workshops gewerkt worden met situaties aangebracht door de deelnemers zelf.
Binnen de opleidingen zal er ook aan sensibilisering worden gedaan. Bij het draaien van zeer intieme of expliciete scènes zal er ook gewezen worden op het belang van het werken met een intimiteitscoördinator en welke faciliterende rol deze kan spelen in de producties. Daarnaast wordt ook de rol en het belang van kindercoaches meegenomen, zeker wanneer het gaat om de integriteit van minderjarigen op de set. Het is belangrijk dat professionals uit de sector op de hoogte zijn van deze rollen en deze actief inzetten binnen de producties.
4.3.c Uitdiepen rol van kindercoaches
Wanneer er gewerkt wordt met minderjarigen op de set kan er een beroep worden gedaan op kindercoaches. Deze coaches staan de minderjarigen en hun ouders bij voor vragen en begeleiding doorheen de gehele draaiperiode. Meer aandacht zal gevestigd worden op deze rol en specifiek op hun rol als het gaat over het beschermen van de integriteit van de minderjarigen bij het filmen van scènes met bepaalde vormen van intimiteit.
Om de noden en de struikelblokken van kindercoaches te detecteren zal er in dialoog worden gegaan met deze groep professionals.
Tijdens de workshops zal er enerzijds worden ingegaan op deze noden en anderzijds op de reeds ontwikkelde tools: het Vlaggensysteem en meer bepaald de cases over minderjarigen en de intimiteitstoolkit met focus op minderjarigen.
4.3.d Onderzoek naar kwaliteitslabel voor intimiteitscoördinatoren
Intimiteitscoördinator is een relatief nieuwe rol op sets, maar de nood aan dergelijke coördinatoren is groot. Grote internationale spelers zoals Netflix en HBO leggen zelfs de verplichting op om een intimiteitscoördinator standaard in het team op te nemen. Een intimiteitscoördinator waakt over de mentale en fysieke veiligheid van de acteurs en de hele cast en crew op set. Samen worden intieme scènes besproken, maar ook de gewenste randfactoren (closed set, hulpstukken,...) worden in voorbesprekingen meegenomen.
De functie intimiteitscoördinator is vrij recent en niet erkend. Op dit moment kan iedereen deze functie opnemen en kan het voor producenten moeilijk zijn om de geschikte intimiteitscoördinator met de nodige ervaring te vinden. Daarnaast is het voor producenten ook niet altijd even duidelijk welke criteria te hanteren in hun zoektocht.
mediarte zal daarom onderzoeken hoe deze zoektocht naar intimiteitscoördinatoren met bepaalde vaardigheden voor producenten gefaciliteerd kan worden.
Voor dit onderzoek zal er samengewerkt worden met The Intimacy Practitioners’ Guild (IPG).
Doelstelling 5: Inzetten op vertrouwenspersonen
ACTIE 5.1 | Organiseren opleidingen vertrouwenspersonen
Om de rol van vertrouwenspersoon uit te oefenen, dient er een formele opleiding gevolgd te worden. Een dergelijke opleiding geeft een theoretische houvast. Tijdens deze opleiding wordt de deelnemer vertrouwd gemaakt met de wetten en procedures rond psychosociaal welzijn op het werk en hen wordt aangeleerd hoe de regels concreet toegepast kunnen worden in de praktijk. Er wordt gewerkt rond het wettelijke stappenplan, de (in)formele procedures, de communicatievaardigheden en de gesprekstechnieken voor de vertrouwenspersoon.
Er wordt minimaal gestreefd naar het organiseren van een jaarlijkse opleiding waaraan 12 professionals kunnen deelnemen.
ACTIE 5.2 | Ontwikkeling hulpmiddelen voor Vertrouwenspersonen
mediarte wil de opgeleide Vertrouwenspersonen helpen in hun herkenbaarheid door verschillende tools te ontwikkelen. Aanvullend aan deze actie kan ook materiaal ontwikkeld worden dat in duidelijk verband staat met de procedures en modaliteiten verbonden aan de rol van Vertrouwenspersoon.
5.2.a Tools om de herkenbaarheid te verhogen
Dat er binnen een organisatie of bedrijf een vertrouwenspersoon is aangesteld, impliceert nog niet dat iedereen hiervan in gelijke mate op de hoogte is of dat de aanspreekbaarheid van de vertrouwenspersoon voor iedereen even hoog is. De rol van vertrouwenspersoon is in vele bedrijven behoorlijk nieuw, dus een heldere omkadering is noodzakelijk. De rol van vertrouwenspersoon heeft gezien de verbonden verantwoordelijkheden een behoorlijk gewichtig karakter. Het is vanuit dit oogpunt belangrijk om vertrouwenspersonen de mogelijkheid te bieden zichzelf vrijblijvend op een meer speelse manier kenbaar te maken binnen de organisatie.
mediarte wil deze kans vooral aangrijpen om op een laagdrempelige manier de vertrouwenspersoon materiaal aan te bieden die hierbij kan helpen. Om de ontwikkelde materialen volledig af te stemmen op de sector zal er een brainstorm met de vertrouwenspersonen uit de sector worden georganiseerd om de noden hiertoe in kaart te brengen. Daarnaast biedt deze brainstorm ook de mogelijkheid om goede voorbeelden van vertrouwenspersonen uit de sector te verwerken. Tijdens deze brainstorm houden we rekening met de verschillende bedrijfstypes en de daaraan gekoppelde verschillende noden.
Voor de extra materialen zal er ingezet worden op bijvoorbeeld:
- Poster: wat is een vertrouwenspersoon?
- Aanpasbare PDF’s voor ondernemingen met info en contactpunten
- Visitekaartje, sticker, button of folder waar idealiter een soort van korte ‘slogan’ of oproep wordt gecombineerd met een manier van contact die medewerkers laagdrempelig aanspreekt.
- Mailhandtekening
- …
5.2.b Tools ter ondersteuning van dossieropvolging
Aanvullend aan voorgaande actie is het noodzakelijk om de vertrouwenspersonen extra te ondersteunen in het verduidelijken en uitvoeren van hun rol. Daartoe kan ook materiaal ontwikkeld worden dat in duidelijk verband staat met de procedures en modaliteiten verbonden aan de rol van vertrouwenspersoon. We willen er tegelijk voor zorgen dat het voor de vertrouwenspersoon makkelijker en efficiënter wordt om de taken uit te voeren en dat het proces voor de persoon die contact opneemt zo helder mogelijk is.
Ideeën voor materiaal kunnen bestaan uit bv. steekkaarten of een duidelijke opsplitsing van de verschillende procedures en mandaten.
ACTIE 5.3 | Organiseren super- en intervisies voor Vertrouwenspersonen
Eenmaal per jaar organiseert mediarte een dat met een super- en intervisie voor de Vertrouwenspersonen in de sector.
Super- en intervisie
Voor vertrouwenspersonen die reeds een opleiding gevolgd hebben, wordt er voorzien in persoonlijke begeleiding in de vorm van supervisies en intervisies.
Supervisie
Tijdens de supervisie bespreken de deelnemers concrete cases vanop de werkvloer:
- Samen met de begeleider bekijken ze probleemsituaties in een nieuw licht.
- Ze zoeken naar manieren om die aan te pakken.
- Ze oefenen gestructureerde intervisiemethodieken in en verfijnen hun gespreksvaardigheden.
Alles gebeurt in een vertrouwelijke context onder begeleiding van een Preventieadviseur psychosociale aspecten van IDEWE in groepen van maximaal 12 deelnemers. De jaarlijkse supervisie is verplicht voor vertrouwenspersonen.
Intervisie
Tijdens de intervisie buigen vertrouwenspersonen zich over een thema waarbij struikelblokken ervaren worden. Centraal staat het delen van tips en inspiratie met elkaar. De intervisie is een extra begeleidingsmoment opgezet door mediarte voor de Vertrouwenspersonen.
mediarte biedt de super- en intervisie aan al de vertrouwenspersonen uit de sector aan. Om al de vertrouwenspersonen uit de sector een plek aan te bieden en de beperking van 12 deelnemers per groep te respecteren worden meerdere super- en intervisies georganiseerd. In 2022 en 2023 werden door mediarte reeds 41 nieuwe vertrouwenspersonen opgeleid. Een minimum van vier groepen van 12 vertrouwenspersonen zal aangeboden moeten worden.
Netwerkmoment
Gezien het stevige takenpakket van een vertrouwenspersoon en de (mogelijks) uitdagende situaties waarmee men geconfronteerd wordt, heerst er een nood aan het informeel samenkomen van vertrouwenspersonen uit de sector. Tijdens een netwerkmoment kan er contact gezocht worden met vertrouwenspersonen die actief zijn binnen hetzelfde bedrijfstype. Goede praktijken en struikelblokken kunnen dan uitgewisseld worden. Dit netwerkmoment wordt idealiter georganiseerd aansluitend aan de super- en intervisies.
Het netwerkmoment biedt ook de mogelijkheid aan vertrouwenspersonen die bij de eigen externe preventiedienst of binnen de eigen onderneming de verplichte supervisie volgen, toch connectie te vinden met de vertrouwenspersonen uit de sector.
ACTIE 5.4 | Opzetten en uitrollen van de poule van sectorale Vertrouwenspersonen
De audiovisuele sector is een sector met veel kleine ondernemingen en een groot aantal tijdelijke werknemers die veelvuldig van werk- en opdrachtgever wisselen. Hierdoor kan niet iedereen terugvallen op een vertrouwenspersoon. Daarom wordt een poule van sectorale vertrouwenspersonen uitgebouwd. De poule zal functioneren met een abonnementsformule waarop werkgevers kunnen intekenen. Hun medewerkers kunnen dan rechtstreeks terecht bij een vertrouwenspersoon naar keuze uit de poule.
De werking van de poule wordt verder geconcretiseerd om vervolgens bekend gemaakt te worden bij de ondernemingen.
Na de lancering van de poule moet deze opgevolgd, tussentijds geëvalueerd en bijgestuurd worden waar nodig.