In 2021 voerde mediarte in opdracht van ESF Vlaanderen een competentieprognose uit waarbij er op zoek werd gegaan naar de belangrijke evoluties en trends in de sector en welke impact deze hadden op toekomstige competenties. Hierbij keken we naar de digitale transformatie, circulaire en koolstof neutrale economie en de impact van de Covid-19 epidemie. Dit onderzoek bestond uit desk research, enquête, workshop, interviews met werkgevers en een analyse van het bestaande opleidingsaanbod. We geven hierbij de belangrijkste adviezen weer waarmee mediarte aan de slag zal gaan.
Introductie
Dit actieplan is tot stand gekomen dankzij, en gevalideerd door, de stuurgroep van de competentieprognose voor de audiovisuele, film en digitale sector uitgevoerd in 2021. Ze stelt dat door een groot verloop en een gebrek aan beschikbare noodzakelijke profielen er een structurele sectorale aanpak zich opdringt op vlak van competentie-werving enerzijds en competentie-retentie anderzijds. Deze aanpak moet zich inclusief opstellen naar de karakteristieken van flexwerk en de sectorale voorkeur om zich bij te scholen via informele vorming.
Enerzijds is er de verzuchting naar een cultuur van levenslang leren. Dit kan enkel door in te zetten op bijscholing, en hiervoor ook de nodige leer- en experimenteertijd vrij te maken. In de praktijk blijkt dit echter niet evident. Want anderzijds zijn niet alle mediabedrijven bereid om in opleiding te investeren hoewel iedereen goed opgeleide mensen wil. De kans dat een werknemer op termijn naar een concurrerend bedrijf of een andere sector overstapt, is namelijk reëel en dan gaat eveneens de verworven kennis verloren. Bedrijven wegen eveneens de kost van bijscholing vaak af tegen de kost van het aanwerven van nieuwe krachten.
De kortetermijnperspectieven vormen eveneens een barrière om te investeren in opleidingen. Van een freelancer verwacht men directe inzetbaarheid, en bijgevolg is voor hen bijscholing nauwelijks een optie. Ook de dagelijkse werkdruk maakt eveneens dat er niet of nauwelijks aan de broodnodige opleiding toegekomen wordt.
Aansluiting arbeidsmarkt vanuit onderwijs wordt bemoeilijkt door de noodzaak aan hoogopgeleide profielen waarbij dergelijke sectorspecifieke opleidingen maar een beperkte arbeidsmarkt finaliteit als focus hebben. Zowel beroepsopleidingen met stages, individuele beroepsopleidingen alsook leerwerkplekleren worden weinig benut in de audiovisuele sector en werkgevers geven daarbij aan dat daar ook weinig kansen liggen. Stages na de opleiding worden echter wel als een efficiënt instrument beschouwd om aansluiting op de arbeidsmarkt te faciliteren.
Bovenstaande maakt dat het actieplan zich voornamelijk focust op maatregelen die sectoraal gedragen kunnen worden vanuit het sectorfonds mediarte. Op deze manier kan er maximaal inclusief gewerkt worden naar het brede werkveld, rekening houdende met de specificiteit van het hoger onderwijs, flexwerk en sectorspecifieke noden omtrent vorming.
Onderstaande sommen we de adviezen op zoals opgenomen in het actieplan. Het volledige actieplan kan je hier terug vinden.
Adviezen
Algemeen competentie beleid
Implementeer een meetinstrument op sectoraal niveau
(Advies voor de sector)
Implementeer een meetinstrument op sectoraal niveau voor het recurrent in kaart brengen van competentienoden waarbij niet enkel werkgevers en vaste werknemers worden betrokken maar ook het brede werkveld aan flexwerkers. Binnen kleine ondernemingen worden competentienoden vaak ad hoc en meestal niet vooruitziend aangepakt. Het ontbreekt aan een ondersteunend kader om vooruitziend op te treden, omdat er meestal enkel naar werving gekeken wordt als “instant” oplossing voor het binnenbrengen van bepaalde competenties in een onderneming. Langs de andere kant worden aanwezige competenties soms onderbenut omdat ze niet als dusdanig geïdentificeerd worden en ingezet waar dat nodig zou kunnen zijn.
Door snelle technologische en maatschappelijke evoluties, in combinatie met een volatiele arbeidsmarkt, lopen kleine ondernemingen hierdoor een verhoogd risico om op termijn noodzakelijke profielen/competenties te mislopen en zichzelf zo uit de markt te werken.
Er is dus nood aan een methodiek waarbij duurzaam competentiedenken centraal staat. Ontwikkel deze methodiek enerzijds op maat van de kleine onderneming, en biedt anderzijds de mogelijkheid tot het vormen van een geaggregeerd beeld aan competentienoden op sectorniveau, zodat deze kennis ook op sectorniveau kan ingezet worden voor de opmaak van een ontwikkelingsplan.
Digitale ondernemingen dienen meer zichtbaarheid te krijgen
(Advies voor de sector)
Digitale ondernemingen dienen meer zichtbaarheid te krijgen conform het gewicht in de sector. Aangezien 30% van de ondernemingen in de audiovisuele, film en digitale sector bestaan uit digitale ondernemingen, moeten deze voldoende opgenomen worden in sectorale acties en communicatie.
Zet in op een beleidsmatige omschakeling binnen het onderwijs van STEM naar STEAM
(Advies voor onderwijs en beleid)
Zet in op een beleidsmatige omschakeling binnen het onderwijs van STEM naar STEAM waarbij aandacht dient te gaan naar de uitwisselingsmogelijkheden van deze verschillende disciplines met elkaar. Specifiek de koppeling tussen “technology” en “arts” waarbij de meerwaarde reeds bewezen is in het kader van innovatie en co-creatie door recente Europese projecten zoals S+T+ARTS
Digitale transformatie
Wees alert voor internationale trends en tendensen
(Advies voor de sector)
Wees alert voor internationale trends en tendensen en verhoog de internationale marktinzichten zowel bij stomers als instromers. Focus hierbij vooral op de technische, creatieve en artistieke competenties opdat de sector competitief kan blijven concurreren in een internationale context.
Ontsluit de markt van internationale formele vormingsinitiatieven
(Advies voor de sector)
Ontsluit de markt van internationale formele vormingsinitiatieven voor professionals binnen de audiovisuele sector op vlak van technische, creatieve en artistieke competenties . Dit door in eerste instantie in te zetten op het delen van informatie over deze vormingsinitiatieven maar ook door het aangaan van partnerships en het lokaal inzetten van deze internationale kennis.
Informeel leren dient voldoende ondersteund te worden
(Advies voor de sector)
Informeel leren dient voldoende ondersteund te worden als een belangrijke levenslang leren strategie binnen de audiovisuele, film en digitale sector. Focus hierbij op het kennisdelen en beschikbaar maken van diverse leermethoden gevariëerd op vlak van duurtijd, intensiteit en medium.
Verhoog het kennisdelen tussen onderwijs en industrie
(Advies voor de sector en onderwijs)
Verhoog het kennisdelen tussen onderwijs en industrie door het betrekken van onderwijspersoneel in sectorale opleidingsinitiatieven en andere sectorale communicatie. Hierbij moet extra aandacht besteed worden aan de technische, creatieve en artistieke competenties opdat het onderwijsveld maximaal betrokken wordt bij marktevoluties. Omgekeerd kunnen actieve professionals uit de sector een belangrijke kennispartner zijn voor het onderwijs en is meer samenwerking aangewezen.
Stimuleer financieel de sectororganisaties en het sectorfonds
(Beleidsadvies)
Stimuleer financieel de sectororganisaties en het sectorfonds om kennisdeling- en vormingsinitiatieven te ontwikkelen op maat van hun sector. De audiovisuele, film en digitale sector bestaat voornamelijk uit micro-ondernemingen die intern over geen of zeer beperkte financiële en organisatorische slagkracht beschikken om te investeren in opleidingsinitiatieven. Daarnaast wordt deze sector ondersteund door een aanzienlijke poule van flexwerkers waarvoor het investeren in levenslang leren een moeilijke opdracht is. Een sectorale opleidingsaanpak is hiervoor essentieel.
Circulaire en koolstof neutrale economie
Er is nood aan een strategisch kader
(Advies voor de sector)
Er is nood aan een strategisch kader waarmee audiovisuele, film en digitale ondernemingen circulair denken kunnen implementeren. Focus hierbij op het commercieel vermarkten van circulaire initiatieven, maar anticipeer tegelijk ook op toenemende politieke druk op het koppelen van circulaire initiatieven aan bestaande financiële instrumenten. Het sectorfonds kan hierbij als communicator en aggregator van informatie dienen. Daarnaast kan het de sector vertegenwoordigen bij strategische rondetafel gesprekken.
Circulaire strategieën zijn nodig op niveau van de vakgebieden
(advies voor de sector)
Circulaire strategieën zijn nodig op niveau van de vakgebieden en dienen gedeeld te worden met het onderwijsveld opdat circulair denken ook transversaal in de curricula geïmplementeerd kan worden. Een belangrijk aandachtspunt is de koppeling van technische competenties binnen het circulair denken.
Financiële instrumenten zijn belangrijk
(Beleidsadvies)
Financiële instrumenten zijn belangrijk om de individuele departementen te ondersteunen in een circulaire en koolstofneutrale omschakeling. Hierbij dient er gewaakt te worden dat dergelijke instrumenten voornamelijk financiële mogelijkheden moet scheppen voor investeringen bij deze departementen om circulaire en koolstofneutrale keuzes mogelijk te maken.
Relance Covid
Verhoog de duurzaamheid van loopbanen binnen de sector
(Advies voor de sector)
Verhoog de duurzaamheid van loopbanen binnen de sector om “brain drain” tegen te gaan en senior profielen binnen de audiovisuele, film en digitale sector te houden. Een belangrijke uitdaging daarbij is het aanbieden van voldoende doorgroeimogelijkheden en het voorzien van sectorspecifieke interne jobmobiliteit. Opgedane softskills en leiderschapsvaardigheden kunnen transversaal ingezet worden binnen verschillende functieclusters binnen de audiovisuele sector.
Activeer senior profielen in het delen van hun kennis en ervaring
(Advies voor de sector)
Activeer senior profielen in het delen van hun kennis en ervaring door in te zetten op peer-to-peer learning en mentor programma’s. Een mogelijke referentie is het “Ambassadors of Change” programma of het systeem van “knowledge brokers”. Zeker binnen het kader van ondernemerschap hebben deze initiatieven hun nut bewezen en kan het sectorfonds een rol spelen.
Biedt sectorale ondersteuning in het ontwikkelen van leadership en competenties mbt. planning
(Advies voor de sector)
Biedt sectorale ondersteuning in het ontwikkelen van leadership en competenties mbt. planning bij nieuwe departementshoofden. Het sectorfonds kan hierbij een opleidingsaanbod ontwikkelen dat inzet op sectorspecifieke vorming ten aanzichte deze softskills.
Ontwikkel een visie voor het aantrekken van profielen voor knelpuntberoepen
(Advies voor de sector)
Ontwikkel een visie voor het aantrekken van profielen voor knelpuntberoepen die moeilijk ingevuld geraken binnen de audiovisuele, film en digitale sector en waarbij ervaring opgedaan binnen andere sectoren een meerwaarde kan zijn. Hierbij moet er vooral gekeken worden naar IT profielen, financiële profielen en sales (data analysten, automated marketing specialisten etc..) Het sectorfonds kan hierbij als communicator dienen.
Het onderwijs dient ondernemerschap en zakelijke competenties te erkennen
(Advies voor onderwijs)
Het onderwijs dient ondernemerschap en zakelijke competenties te erkennen als essentiële competenties voor artistieke profielen in de audiovisuele, film en digitale sector. Een grotere focus dient gehanteerd te worden binnen de curricula voor de “klassieke” artistieke profielen zoals filmregisseur.
De kwaliteit van de stages binnen de audiovisuele, film en digitale sector moet omhoog
(Advies voor onderwijs en de sector)
De kwaliteit van de stages binnen de audiovisuele, film en digitale sector moet omhoog aangezien deze een essentieel onderdeel vormen voor het instromen in de sector. Hierbij moet er zowel aandacht besteed worden aan een kwalitatieve invulling voor de stageloper alsook een kwalitatieve implementatie bij de stage aanbieder.
Welke acties worden er voorgesteld?
