Sinds eind november 2021 is telewerk weer aan de orde in België. Mensen werken weer 4 dagen per week thuis teneinde het corona-virus in te dammen. Maar wat aanvankelijk nog een stressverlagende evolutie leek toen de ochtend- en avondfiles plots voltooid verleden tijd werden, zou wel eens voor een nieuwe golf aan burn-outs kunnen gaan zorgen na 20 maanden min of meer gedeeltelijk telewerken. Hoewel het nog te vroeg is voor harde cijfers, gaan er niettemin steeds meer stemmen op die zeggen dat de corona-pandemie ook die andere pandemie verder aanzwengelt. Die van chronische stress en burn-out.
We kennen inmiddels allemaal de belangrijkste oorzaken van burn-out waarbij chronische stress een doorslaggevende rol speelt. Maar wat betekent dat in tijden van Covid-19 waarin velen van ons nog steeds van thuis werken? Je tijd verdoen in ochtend- of avondspits is misschien niet meer aan de orde nu je kantoor zich voornamelijk in je living bevindt, maar in diezelfde living steken nieuwe stressfactoren de kop op, zo blijkt. Was het voorheen duidelijk wanneer je aan het werk was en wanneer niet omdat werk en vrije tijd zich op andere locaties afspeelden, dan is de scheiding tussen je professioneel en privé-leven al snel zoek nu beiden voortdurend onder hetzelfde dak gebeuren.
In combinatie met zorg voor de kinderen en huishoudelijke taken, vormt de zoveelste videocall met je baas of collega’s al snel een inbreuk op je privacy. Heb je geen gezin, dan beperken de contacten die je hebt zich vaak tot professionele contacten en beland je al snel in een routine van werken-slapen-werken-slapen en… repeat. Bovendien mag je al blij zijn als je nog werk hébt. Want veel mensen verloren het afgelopen jaar hun job of zagen de ene na de andere opdracht geannuleerd worden omdat opnamen werden uitgesteld of projecten werden afgelast. Ook dat zorgt voor stress.
Digitale overload
Los van het jongleren met tijd en aandacht tijdens het telewerken, blijkt dat mensen van thuis vaak langer doorwerken, ze te veel binnen blijven zitten en te weinig bewegen. Bovendien lijden de meesten van ons inmiddels onder het gebrek aan sociale contacten dat de strenge regelgeving om het coronavirus te bedwingen met zich meebrengt. Komt daar nog bij: de niet-aflatende digitale informatiestroom en de sombere nieuwsberichten die ons dag en nacht bereiken en die deze sociale contacten niet kunnen vervangen. Al bij al blijft er weinig ruimte over om stoom af te blazen. Het perfecte recept voor teleburn-out, lijkt het wel.
Nu online werken de norm is geworden, krijgen we nog meer digitale prikkels binnen dan voor de wereldwijde pandemie het geval was. Ondertussen haasten we ons van de ene Zoom-meeting naar het andere Teams-overleg terwijl we en passant onze mail bijhouden en ook nog even moeten reageren in een van de vele WhatsApp-groepjes die ons verbonden moeten houden. Al die technologische mogelijkheden zijn natuurlijk een uitkomst en stellen ons in staat ons werk te blijven doen. Tegelijk zorgen de vele prikkels voor voortdurende onrust en leiden ze je af van waar je mee bezig bent. Dat is alles behalve gezond.
Juist in deze tijd waarin we vaak niet anders kunnen dan de hele dag online zijn, lijden velen dan ook aan een regelrechte prikkelverslaving. En dan te weten dat één enkele notificatie je ongeveer 20 minuten uit je concentratie haalt. Wil dat dan zeggen dat mensen hierdoor niet meer aan hun echte werk toekomen? Bijlange niet want uit onderzoek blijkt dat mensen, nadat ze worden afgeleid, nog harder beginnen te werken om de verloren tijd te compenseren.
Telewerken voor beginners
Nu het er naar uitziet dat thuiswerken deels de norm zal blijven, is het essentieel om ervoor te zorgen dat we dit op een zo gezond mogelijke manier volhouden. Soms maakt een kleine aanpassing in je manier van werken al een wereld van verschil. En net als bij de reguliere preventie van burn-out ligt de oplossing ook hier zowel bij de medewerkers als bij hun leidinggevenden.
Wat kun je als medewerker doen om een teleburn-out te vermijden?
- Stel grenzen naar zowel je werkgever als naar je huisgenoten en maak duidelijke afspraken met hen. Wanneer ben je aan het werk en wanneer niet? Wanneer ben je aanspreekbaar voor wissewasjes in huis en wanneer enkel als het huis in brand zou staan? Wanneer kan je werkgever een beroep op jou doen en wanneer ben je absoluut niet bereikbaar?
- Doorbreek je isolement en onderhoud contacten buiten je werk of gezin. Zelfs al betekent het dat je alweer in een Zoom-meeting moet om een vriend of vriendin te spreken. Digitale sociale contacten zijn nog altijd beter dan helemaal geen contacten.
- Ga eens wat vaker naar buiten en beweeg! Niet voor niets werd wandelen het afgelopen jaar een nationale sport. Het risico op besmetting met het virus in open lucht is klein, beweging is goed voor je lijf én het maakt je hoofd leeg.
- Zorg voor een vaste werkplek in huis. Op die manier weten niet alleen je huisgenoten wanneer ze je met rust moeten laten, ook jij zelf weet precies wanneer je aan het werk bent omdat je je job associeert met die plek. Telewerken vanuit je slaapkamer is dan ook niet zo’n goed idee. Zeg nu zelf: wie slaapt er lekker in zijn kantoor?
- Maak een werkschema en las pauzes in. Ook al behoort even kletsen met je collega’s aan de koffiemachine thuis niet tot de mogelijkheden, strek af en toe even je benen en doe iets anders om je hoofd fris te houden. Je werk verloopt erna eens zo snel!
- Blijf jezelf verzorgen. De verleiding is soms groot op een dag zonder videocalls, maar van dagen in pyjama word je niet altijd vrolijker. Spring liever ’s ochtends onder de douche zodat je letterlijk en figuurlijk fris aan je dag kan beginnen.
- Ga eens offline. En als je daar dan toch mee bezig bent: ga meteen ook even naar buiten voor wat frisse lucht!
- Zet notificaties af en check mails en berichten op regelmatige tijdstippen die jij bepaalt. Zo voorkom je dat je je op het einde van de dag als een uitgebluste flipperkast voelt.
- Vervang de weggevallen pendeltijd door een work-out of een andere activiteit die niets met werken te maken heeft en die het begin of het einde van je werkdag duidelijk afbakent.
Tijdens uitzonderlijke tijden als deze worden de kleine dingen vaak vergeten. Toch kunnen ze net dat belangrijk verschil maken.
De preventie van een (tele)burn-out ligt niet louter in de handen van medewerkers. Ook als opdrachtgever of leidinggevende kun je bijdragen aan de mentale gezondheid van je medewerkers. Dat is tijdens een pandemie niet anders.
- Geef voldoende vertrouwen aan je medewerkers en ga niet ieder moment van de dag spioneren om te zien of ze hun job wel doen. Als je managet op resultaat, is de weg er naartoe minder belangrijk.
- Zorg voor voldoende feedback, ook op afstand. Een gebrek aan feedback vormt een grote stressfactor voor medewerkers en nu we elkaar minder vaak zien, is die feedback eens zo belangrijk.
- Wees empathisch en deel eens een compliment uit, ook al gebeurt dit via Zoom of een sms. Tijdens uitzonderlijke tijden als deze worden de kleine dingen vaak vergeten. Toch kunnen ze net dat belangrijk verschil maken.
Leestip: Psycholoog Elke Van Hoof, gespecialiseerd in stress en burn-out, schreef een boek over thuiswerken. ‘Eerste Hulp bij Thuiswerken’ (Lannoo) legt uit hoe je omgaat met de nadelen van thuiswerken en hoe we de voordelen maximaal kunnen benutten. Ook in een post-pandemische wereld.