Onderzoek
“Een term om het evenwicht te beschrijven tussen het werk- en privéleven van een individu.” Dat is de officiële definitie van work-life balance. Verder wordt daar nog aan toegevoegd:“Een evenwichtige werk-privé balans is bereikt wanneer het recht van een individu om zowel binnen als buiten het werk een bevredigend leven te leiden, wordt geaccepteerd en gerespecteerd als de norm. Ten gunste van het individu, het bedrijf en de maatschappij.”
Steeds vaker en in de meest uiteenlopende sectoren duikt de term tegenwoordig op. Wat volgens sommigen slechts een voorbijgaand fenomeen in de slipstream van de mindfulness-rage zou zijn, lijkt een blijver te worden. Zo sloegen ook het EAEA (European Arts and Entertainment Alliance) en het EFJ (Federation of Journalists) in 2014 de handen in elkaar voor een gezamenlijk project rond WLB (work-life balance) in de audiovisuele sector en die van live evenementen.
Frankrijk, Duitsland, Polen, Roemenië, Slovenië, Spanje, Zweden en UK waren de acht landen waar het onderzoek plaats vond en de resultaten geven daardoor een goed beeld van de situatie in audiovisueel Europa. Hoewel er al tal van eerdere onderzoeken naar WLB gebeurd zijn, is het namelijk niet eenvoudig om specifieke informatie te vinden over de audiovisuele sector.
Nochtans beschikt de audiovisuele wereld (net als die van live evenementen) over kenmerkende eigenschappen die juist een grote invloed uitoefenen. Lange uren, weinig flexibiliteit van opdrachtgevers wegens besparingen, weekend- en avondwerk, veel verschillende werkgevers wanneer je freelancer bent, gedwongen zelfstandige statuten, permanente beschikbaarheid en veelvuldig reizen zijn de voornaamste kenmerken van werken in de de media die maken dat een gezonde WLB een ware evenwichtsoefening wordt.
Verschillende thema’s
Tijdens het project werd er rond verschillende thema’s gewerkt en van elk thema werden de uitdagingen en mogelijke oplossingen in kaart gebracht. mediarte vat ze samen:
Flexibiliteit in werkuren
Bijvoorbeeld de mogelijkheid tot parttime werk, flexwerken: glijdende uren, ploegenruil: werknemers kunnen onderling shifts wisselen, werknemers maken hun eigen rooster, gespreide uren
Uitdagingen:
- Deze maatregelingen zijn niet toepasbaar voor iedereen
- Vrouwen werken vaker parttime maar dat vergroot ook de loonkloof
- Flexibiliteit zou op vraag van de werknemers moeten gebeuren maar dat werkt soms omgekeerd
- Permanente beschikbaarheid en kostenbesparingen zijn de norm in de audiovisuele wereld
Oplossingen:
- Job-sharing
- Bredere competentie door bijscholing
- Kinderopvang, betere planning & organisatie van de workload
- Meer persoonlijke inspraak bij beslissingen
- Mogelijk thuiswerk
- Ouderschapsverlof
- Positieve houding van werkgevers ten opzichte van ouderschapsverlof voor zieke kinderen…
Ouderschapsverlof
Meer stimuleren, ook vaderschapsverlof stimuleren (zoals in Zweden gebeurt)
Uitdagingen:
- Wordt negatief bekeken in sector (zogenaamd gebrek aan motivatie, schrik om niet meer up-to-date te zijn met de laatste technologieën na afwezigheid)
- Meestal zijn het vrouwen die ouderschapsverlof nemen (vergroting loonkloof)
- De algemene wetgeving zou door de sector moeten worden ondersteund
Oplossingen:
- Ondersteuning vanuit de audiovisuele sector (zoals kinderopvang voorzien, job-sharing toestaan, adoptieverlof toekennen, mogelijkheid tot parttime werken scheppen, hulp voor familieleden met een handicap voorzien)
- Navolging Sociaal Charter
- De mogelijkheid voor mannen om ook ouderschapsverlof te nemen
Werkonzekerheid
Door de recessie is de werkonzekerheid in de audiovisuele sector nog groter geworden en dit heeft geleid tot nog meer gedwongen losse contracten dan voorheen
Uitdagingen:
- Vakbonden raken moeilijk in contact met zelfstandigen en freelancers waardoor hun rechten vaak niet worden beschermd
- Vrouwen met kinderen worden gediscrimineerd en vormen de meest kwetsbare groep onder de freelancers
- Minder mensen moeten meer werk verrichten
- Permanente beschikbaarheid
- De werk-gerelateerde gezondheid en veiligheid worden bedreigd
- Discriminatie van ouders en zwangere werknemers
- Pesterijen op het werk door ongelijke machtsverhoudingen
Oplossingen:
- Gelijkgestelde rechten voor freelancers
- Het engageren van zelfstandigen en freelancers door vakbonden
Kinderopvang
Enkel in Frankrijk, Slovenië en Zweden is kinderopvang voorzien voor 33% van de kinderen onder drie jaar en 90% van de kinderen tussen drie jaar en de leeftijd dat ze leerplichtig zijn
Uitdagingen:
- Kinderopvang is duur en -wanneer je onregelmatige uren werkt- vaak onmogelijk (hierdoor is het vooral voor vrouwen moeilijk om werkzaam te blijven in de sector zodra ze kinderen hebben)
- Vrouwen boven 35 zijn ondervertegenwoordigd in de audiovisuele sector
- Het starten van een familie wordt vaak uitgesteld
- Er is een gebrek aan passende kinderopvang voor werknemers met onregelmatige werkuren
Oplossingen:
- Aangepaste kinderopvang in de audiovisuele sector
- Kinderopvang-garantie aan een betaalbare prijs (zoals in Zweden)
- Werkruimtes voor ouders én kinderen (Duitsland)
- Ander beleid door bedrijven wat betreft werkuren, kinderopvang en WLB
- Afstappen van presenteïsme*
Zorg voor afhankelijken
Door de hogere levensverwachting stijgt ook de zorg voor afhankelijken (zoals bejaarde ouders)
Uitdagingen:
- Vrouwen nemen sneller de zorg voor afhankelijken op zich wat de ongelijkheid op de werkvloer doet toenemen
Oplossingen:
- Mogelijkheden tot ‘zorgverlof’ of parttime werken
- Research naar genderongelijkheid bij de zorg voor afhankelijken
Leven lang leren
(Jonge) werknemers zijn zich vaak niet bewust van hun rechten en de voordelen van een goede WLB
Uitdagingen:
- Werknemers zijn vaak onvoldoende geïnformeerd
Oplossingen:
- Beschikbaarheid training en informatieverstrekking over WLB (met aandacht voor flexwerken, recht op verlof) of over de terugkeer van medewerkers na afwezigheid door zwangerschap of ziekte (met aandacht voor veranderde technologieën)
WLB en gender
Alle aspecten van WLB kunnen leiden tot een grotere genderongelijkheid en de ondervertegenwoordiging van vrouwen in de audiovisuele sector
Uitdagingen:
- Gelijke kansen voor mannen en vrouwen
- Gelijke lonen voor mannen en vrouwen
Oplossingen:
- Quota voor het aantal vrouwen in bestuursfuncties vakbond (Duitsland)
- Gender Equality Index (werken met een checklist, zoals in Zweden)
- Meer vrouwen op het niveau van management (Zweden)
Conclusies van het onderzoek
- Mensen in de audiovisuele sector zijn niet tevreden over hun werk-privébalans
- Studies en een aangepaste wetgeving zijn essentieel
- Er bestaan te weinig collectieve overeenkomsten en sectorspecifieke regelingen die WLB omvatten
- Presenteïsme* en permanente beschikbaarheid hebben een negatief effect op WLB
- Er bestaan problematische verschillen tussen de rechten van vaste werknemers, zelfstandigen en freelancers
- Ad hoc regelingen voor flexwerken zijn erg afhankelijk van ieder afzonderlijk management
- Onvoldoende beschikbaarheid van kinderopvang
- Het is een goede strategie om de discussie rond WLB te linken aan die van gelijke lonen, werk-gerelateerde gezondheid & veiligheid en gendergelijkheid
*Presenteïsme: de dwang om te gaan werken, ook al is iemand daar eigenlijk niet toe in staat.
Meer lezen?
Download de volledige ‘Survey on the situation of work-life balance in the audiovisual and live performance sectors in eight European countries’.