Het voorbije jaar ben ik met de mediarte Competentie Toolkit dwars door het audiovisuele landschap gewandeld in het kader van Checkit, het Europees en Vlaams gefinancierd Competentie Traject. Tien productiehuizen hebben me gastvrij ontvangen, boden me heerlijke koffie aan en lieten me in gesprek gaan met een 70-tal medewerkers. Op bezoek bij 10 productiehuizen kan bezwaarlijk gezien worden als een dwarsdoorsnede van onze sector. Klopt. Maar het is alvast een wonderlijke etappe geworden van wat een langere tocht kan worden.
Het werden boeiende conversaties met competente vakmensen, artistieke kunstenaarszielen, gepassioneerde makers, inventieve creatievelingen, gedreven technici, inspirerende zaakvoerders, bevlogen ondernemers, praatgrage verhalenvertellers, innovatieve denkers en praktische doeners. Zo veel mooie, competente en warme mensen in onze audiovisuele sector.
Met dank aan Pedro Van der Eecken en Anna De Lepeleere van The Image & Sound Factory in Dendermonde, Frank Van Caesbroeck en Sabine Van Riel van Option Media in Mechelen, Phile Bokken en Cedric Engels van Sonhouse in Brussel, Martijn D’haene en Margot Slangen van Het Peloton in Destelbergen, Mathieu Stevens (en Noah Henriques da Silva) van Het Bataljon en Wino Hoogerwijs van Moose-Stache in Gent, Tom Bellens en Julie de Vlaminck van MediaMixer en Jules Debrocq van Flow Postproduction in Antwerpen, Olivier de Niel en Michael Gykiere van Videofy in Boechout en Gerrit Creemers van Limelight in Herk-de-Stad, om de deuren open te gooien, met mediarte in dialoog te gaan, mee te werken aan een competentie analyse en met gebundelde krachten te zoeken naar relevante opleidingen.
De Competentie Toolkit is een uitgebreide set kaarten waarop competenties staan beschreven aan de hand van kennis, attitude en vaardigheden. De kaarten zijn dialoogstarters. Ze breken het ijs, laten ballonnetjes op, ontbolsteren gedachten, zetten aan tot spreken en leiden tot inspirerende interacties. Er is gepraat over leerstrategieën, opleidingen, stimulerende leerculturen en een growth mindset. Over het huidige economische klimaat, marktdynamieken, onderwijs en strategisch denken. Over beeld en geluid. Ook over welzijn en geluk. Over content competent zijn.
Mijn belangrijkste conclusie na deze doorlichting is dat we een zeer competente audiovisuele sector zijn waarin iedereen voortdurend zichzelf competenter maakt door middel van zelfstudie, informele kennisdeling, on-the-job-training, formele interne opleidingen en vooral om door te groeien van een complex project naar een complexer project. Ondernemingen zoeken naar relevante externe opleidingen en bieden hun medewerkers masterclasses aan van professionals die het verschil maken.
De passie en energie om up-to-date en up-to-the-task te zijn, is immens. Ik zie professionals met veel expertise in hun job staan omwille van een onwaarschijnlijke leergierigheid. Ik vermoed meer en meer dat het woord ‘doorlichting’ in de context van dit traject juist gebruikt is omdat het mijn recente ervaring is dat gepassioneerde mensen zachtjes ‘oplichten’ wanneer je met hen over hun job praat. Ze geven licht en dan zie je hen stralen.
De economische context waarin gewerkt wordt is echter minder rooskleurig. Ik deel graag de analyse die ik uit al deze gesprekken trek. Sommige van deze kritische punten kwamen al naar boven tijdens de mediaNXT trajecten in 2022 en 2023 die mediarte organiseerde in samenwerking met verschillende zenders, productie- en facilitaire huizen.
Het huidige economische klimaat waarin de productiehuizen actief zijn, wordt gekenmerkt door:
- Krimpende budgetten (bevestigd door de analyse van Medianet tijdens webinar Financiering van audiovisuele productie in Vlaanderen op 21/11/2024)
- Stijgende productiekosten, die moeilijk door te rekenen zijn.
- Stijgende overheadkosten.
- Minder tijd waarin een project moet worden afgewerkt.
- Cash flow problemen ten gevolge van late betalingstermijnen (30 tot 60 dagen)
- Concurrentie is groot met zowel buurlanden (Frankrijk, Nederland en Duitsland) als met lage kost landen.
- De continuïteit van ondernemingen staat onder druk omdat het shoppend gedrag van klanten lange termijn relaties op de helling zet. Het is moeilijker geworden om met een klant een lange termijn relatie op te bouwen.
- Het shoppend gedrag van klanten speelt ondernemingen tegen elkaar uit om lagere prijzen te bedingen.
- Kwaliteit daalt vanwege beperkte budgetten en omdat de klant de prijs belangrijker acht dan de kwaliteit.
- Ondanks de wederzijdse afhankelijkheid van productiehuizen die aan hetzelfde project werken, is er onvoldoende eensgezindheid. De win-verlies mentaliteit speelt. Wie in een bepaald departement meer budget verkrijgt, wint ten koste van het andere departement.
- Line producers - die de budgetten en planningen van een productie opvolgen - volgen enkel de pre-productie en de opnames op. Zodra de opnames gedaan zijn, beginnen ze te werken op een ander project, waardoor ze de postproductie niet meer opvolgen. De budgettaire afspraken die ze gemaakt hebben en waarin ze wijzigingen hebben aangebracht, komen op iemand anders zijn bord terecht. De verantwoordelijke line producer is niet meer bereikbaar. Ze overzien onvoldoende de consequenties van hun beslissingen.
- Omdat audio postproductie achteraan komt in het maakproces, is het budget meestal gekrompen omdat er gelden naar productie zijn verschoven die niet worden aangezuiverd.
- Er is nood aan een postproductie supervisor of een postproductie-line-producer met kennis van workflow, kostprijs en op te leveren kwaliteit.
- Een ethisch charter over financiële correcte opvolging is wenselijk.
- Onderwijsinstellingen lopen achter en zijn niet mee met innovatieve ontwikkelingen.
- Onderwijsinstellingen passen hun curriculum met vertraging en onvoldoende aan aan de noden van het werkveld.
- Onderwijsinstellingen leveren niet de vakmensen die het werkveld nodig heeft.
- Onderwijsinstellingen leiden onvoldoende op naar economische en commerciële competenties.
- Onderwijsinstellingen leggen te eenzijdig de nadruk op ‘kunstenaar-zijn’.
- Verwachtingen en eisen van jongeren ivm werkvoorwaarden zijn niet realistisch en komen niet overeen met de groeipaden die de organisatie vooropstelt en kan aanbieden.
- Getalenteerde en high end sound engineers stellen prijsvoorwaarden die druk zetten op de onderneming.
De Vlaamse Regulator voor de Media publiceerde begin december het rapport 'Mediaconcentratie in Vlaanderen 2024'. Een van de conclusies wijst op de dalende curve van de bedrijfswinst: ‘Verschillende mediaondernemingen tekenen een bedrijfsverlies op of zien de bedrijfswinst sterk terugvallen. Oorzaak zijn moeilijke marktomstandigheden, maar vooral de blijvend oplopende kosteninflatie. De rendabiliteit loopt terug. Ondanks de (gemiddelde) stijging in omzet, dalen de marges verder.’
Zou het kunnen dat de dalende curve rechtstreeks invloed heeft op de hele mediasector? Wat in ieder geval overeenkomt zijn de moeilijke marktomstandigheden.
Voor 2025 hebben we bij mediarte alvast enkele goede voornemens.
De dialoog tussen de onderwijsinstellingen en het werkveld versterken en verdiepen, verdient de nodige inspanningen. Wie een doordachte visie heeft, hoeft geen schrik te hebben om plaats te nemen aan de tafel waar de gesprekken worden gevoerd. Onderwijs en werkveld zijn wederzijds afhankelijk. Een visie toont veerkracht wanneer ze ruimte biedt aan nieuwe inzichten en bereid is zich aan te passen aan de snelle veranderingen en graduele evoluties in onze maatschappij.
Daarnaast willen we bouwen aan een economisch gezonde audiovisuele industrie. Een industrie waarin we elkaar als sector versterken eerder dan dat we elkaar bekampen. Eigen constructieve handelswijzen en initiatieven kunnen een positieve invloed hebben op samenwerkingsverbanden. We hoeven niet telkens het onderste uit de kan te halen, tijdige betalingen dragen bij aan voldoende cashflow en verbindend en eerlijk communiceren voorkomt ruis op de communicatie.
Probleemoplossend vermogen is een belangrijke competentie. Probleemvoorkomend vermogen wordt voor mij de competentie van het jaar. Voorkomen is immers beter. Voorkomend zijn kan daarbij helpen.
Benieuwd naar de competentieverzamelaar?
