Ingrijpende of schokkende gebeurtenissen roepen hevige emoties op. Met een goede opvang geef je net na een incident steun en erkenning aan de getroffen medewerkers en omstaanders. Herstel de veiligheid, wees beschikbaar, regel praktische zaken en geef de tijd om bij te komen.
Principes voor een effectieve opvang
Erik De Soir (2006) beschrijft de principes van effectieve opvang in het ONVEE-model.
Onmiddellijk
Biedt opvang zo snel als mogelijk. Het liefst nog vóór de persoon naar huis gaat of binnen de 48 uur. Hoe sneller, hoe meer kans dat de natuurlijke verwerkingsmechanismen op gang komen en hoe vlugger de persoon herstelt.
Soms is het nodig om een heel team of een hele groep op te vangen. Dat kan meestal niet meteen na de feiten. Organiseer het wel zo snel mogelijk.
Nabijheid
Opvang door het natuurlijke netwerk is essentieel. Liefst door bekenden uit de eigen afdeling, door directe of bevriende collega’s en het thuisfront. Hun zorg, steun en aandacht verminderen gevoelens van hulploosheid en zijn vaak van grotere betekenis dan formele steun.
Hiërarchische of afhankelijkheidsverhoudingen vermijd je best, zo kan de getroffene vrijuit spreken.
Verwachting
De eerste reacties na een schokkende gebeurtenis kunnen erg hevig, intens of vreemd zijn. Dat is normaal. De persoon maakte iets abnormaals mee. Zeg dat ook. Toon dat je gelooft in de eigen kracht om te verwerken en herstellen. Geef begrip en erkenning.
Zorg dat de getroffene onvoorwaardelijke steun ervaart van de organisatie, het thuisfront en de collega’s. De regel is: ‘de getroffene treft geen schuld’ en ‘men heeft er alles aan gedaan om het incident zo goed mogelijk af te wenden en tot een goed einde te brengen’.
Zorg vanuit de organisatie dat iedereen die opvang biedt, kennis heeft over de kenmerken en de gevolgen van een schokkende gebeurtenis en het natuurlijk verwerkingsproces na een incident.
Eenvoud
Hoe simpeler de aanpak, hoe efficiënter de hulp en ondersteuning. Bij de eerste opvang zijn emoties uiten en erkenning krijgen het belangrijkst. Er gewoon zijn, luisteren en inspelen op wat de getroffene zelf aangeeft, is de boodschap.
Geef niet te veel informatie en vraag niet te veel door op details van de feiten en dieperliggende emoties. Wie een schokkende gebeurtenis meemaakte, wordt overspoeld door emoties en kan nog geen verhaal opbouwen.
Leg je te veel de nadruk op de dieperliggende emoties dan kan de persoon zich nog machtelozer en nog meer slachtoffer voelen.
Eenheid of eenduidigheid
Agressief gedrag meemaken kan je erg ontwrichten en verwarren. Vergroot de chaos niet. Vang de getroffene gestructureerd en eenduidig op. Liefst door één persoon of een vaste ploeg en volgens een vaste procedure.
Bewaak dat de procedure correct verloopt en zorg ervoor dat diegenen die nazorg bieden aan hetzelfde zeel trekken en voldoende kennis en vaardigheden hebben. Doe dat met intervisie, supervisie en vorming.
