Het idee van ‘actieve jobs’ werd ontleend aan het Job Demand-Control model (JDC) van de Amerikaanse socioloog Robert Karasek dat een verband aantoont tussen taakeisen en regelmogelijkheden enerzijds en de mate van welbevinden op het werk anderzijds.
Volgens dit model betekent een Actieve job hetzelfde als Uitdagende werk waarbij hoge taakeisen worden gecombineerd met genoeg eigen regelmogelijkheden (autonomie). In tegenstelling tot Stressvol werk waarbij de combinatie van hoge taakeisen met weinig regelmogelijkheden maakt dat jobs slopend en demotiverend worden.
Toch toont de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor aan dat een Actieve job -in tegenstelling tot wat altijd werd verondersteld- niet noodzakelijk een werkbare job is. Zoals te verwachten legt Stressvol werk (High strain job) het slechtste rapport voor. Zowel op het vlak van leermogelijkheden, werkmotivatie als dat van psychische vermoeidheid. 60,6% van de medewerkers kampt met werkstressklachten en bij 27,6% zijn er burn-out symptomen. Deze groep kent dan ook een absenteïsmeprobleem en een hoge verloopintentie. Slechts 34,3% van de betrokkenen ziet het haalbaar om door te werken tot aan hun pensioenleeftijd.
In tegenstelling tot Stressvol werk strookt het werkbaarheidsrapport van Actieve jobs (Uitdagend werk) echter niet volledig met de hypothese van het JDC-model. Hoge taakeisen in combinatie met een grote autonomie zorgen weliswaar voor competentieversterking en ontwikkelingskansen, tegelijk blijkt er sprake te zijn van problemen op vlak van welbevinden en werkbetrokkenheid (motivatieproblemen). Dit gebrek aan betrokkenheid uit zich in hoofdzaak op vlak van psychische vermoeidheid met 43% van de werknemers met problematische werkstress en 15,5% met burn-outsymptomen.
Volgens het rapport klopt de veronderstelling dat een Actieve job werkdruk en stress reduceert dus niet. En het gegeven dat ook in deze groep 40,4% zichzelf niet ziet doorwerken in zijn of haar huidige functie tot aan de pensioenleeftijd, lijkt dat te staven. De resultaten voor Eenvoudig werk (lage taakeisen in combinatie met hoge regelmogelijkheden) en Saai werk of Passieve jobs (lage taakeisen en weinig autonomie) liggen dan weer wel in de verwachting. Hierbij vertonen Passieve jobs dezelfde problemen als Actieve jobs en acht 30,9% van medewerkers boven de 40 jaar het niet haalbaar om door te werken tot aan hun pensioenleeftijd.
Enkel Eenvoudig werk (Low strain job) waarbij er ruime regelmogelijkheden zijn en een acceptabele werkdruk zou zorgen voor een evenwichtig werkbaarheidsprofiel met slechts 13,8% van de medewerkers die werkstressklachten rapporteren en 2,8% met burn-outsymptomen. Bovendien schat 80,9% het haalbaar in om door te werken tot aan hun pensioen.
Naar de toekomst toe zou dit kunnen betekenen dat inzetten op een gevarieerd takenpakket en decentralisatie van regelcapaciteit, zoals gebeurt in zelfsturende teams, de werkbetrokkenheid en competentie-ontwikkeling stimuleren. Echter vertellen de resultaten evenzeer dat aandacht voor werkdruk en haalbare doelstellingen een voorwaarde vormen om mensen langer en gezonder aan het werk te houden.
Bron: Stichting Innovatie & Arbeid