Hoe red je het als vrouw in een mannenwereld?
Niet alleen in de politiek en de berichtgeving over die politiek is ‘framing’ een hot topic. Ook op vlak van diversiteit blijkt framing meer aanwezig dan je op het eerste zicht zou denken. Zo zijn vrouwelijke nieuwsbronnen in verhouding tot hun mannelijke equivalenten ondervertegenwoordigd en komen ze bovendien eerder aan bod in zachte thema’s zoals welzijn. Daarenboven worden vrouwen, wanneer ze wel worden opgevoerd in de media, steevast benaderd vanuit hun vrouw-zijn. Hoe red je het als vrouw in een mannenwereld? Hoe combineer je een topfunctie met een gezinsleven? Het zijn maar enkele voorbeelden van genderspecifieke vragen die vaak aan vrouwen worden gesteld, ook al hebben ze hun positie voornamelijk te danken aan hun kwaliteiten.
Het blijft een abstracte term, maar wat zeker is, is dat framing bepaalde gedachtenconstructies oproept waarmee je een bepaald kader (frame) schept. Een ‘biokip’ klinkt nu eenmaal niet alleen gezonder maar ook een stuk positiever dan de zogenaamde ‘plofkip’ waarbij je meteen denkt aan dierenmishandeling en ongezonde voeding. Bepaalde woorden lokken dus bepaalde associaties uit. Of waar woon je liever? In een ‘gezellige volksbuurt’ of in een ‘overbevolkte achterstandswijk’? De kracht van framing schuilt vooral in die van herhaling want hoe vaker je een bepaalde term in een bepaalde context hoort, hoe meer deze blijft ‘plakken’.
Waar woon je liever? In een ‘gezellige volksbuurt’ of in een ‘overbevolkte achterstandswijk’?
Toch zien academici framing als onvermijdelijk in communicatieprocessen en dus ook in de media. Echter schuilt volgens hen het gevaar in eenzijdige framing die iedere nuance doet verdwijnen of enkel stereotiepe denkbeelden bevestigt. Omgekeerd kan framing er net zo goed voor zorgen dat er plaats is voor meer nuance en een evenwichtig beeld van de werkelijkheid schetsen. Wanneer het beeld dat wordt voorgeschoteld net voorbij gaat aan het clichébeeld bijvoorbeeld. Dat is echter alleen mogelijk wanneer journalisten of programmamakers er bewust mee omgaan. De werkelijkheid bestaat namelijk nooit uit één vastliggende betekenis.
Enkele adviezen:
- Journalisten en programmamakers krijgen willens nillens te maken met framing en ieder kader vormt een perspectief op de werkelijkheid. Je hier bewust van zijn is alvast een eerste, belangrijke stap.
- Bewuste keuzes maken houdt dan ook in dat je niet uitsluitend de harde lijnen in beeld brengt, maar ook oog hebt voor een waaier aan andere kaders die het perspectief kunnen verbreden. ‘Woord versus wederwoord’ schetst meestal een conflictueuze tegenstelling die in werkelijkheid vaak een stuk minder zwart-wit is.
- Sommige bronnen kennen de kneepjes van het framing-vak nog beter dan de journalist of programmamaker zelf en zullen niet twijfelen om kaders te scheppen die zij zelf voor ogen hebben. Durf daarom ook andermans ‘frames’ bloot te leggen.
- De voornaamste schaduwzijde van framing is dat het vaak gericht is op het problematiseren van maatschappelijke tendensen. Alternatieve manieren van kijken kunnen dan ook oplossingen in zich dragen. En dan krijg je meteen een heel ander verhaal.
Bronnen: ‘Framing: sluipend gif of toverdrank?’ (Baldwin Van Gorp & Jan Boesman) / intermediair.nl (Henri Raven) / Rapport Genderdiversiteit in de Vlaamse nieuwsmedia (KU Leuven)