Uit een nieuw onderzoek van Hogeschool West-Vlaanderen in opdracht van VLAIO en een groep Vlaamse mediabedrijven blijkt dat jongeren vooral sociale media gebruiken als voornaamste medium om nieuws te volgen. Aan de hand van twintig focusgroepen en gesprekken met redactiemedewerkers kon het onderzoeksteam van NewzLab ook aantonen dat de reacties onder nieuwsberichten heel belangrijk zijn voor jongeren, maar dat ze regelmatig willen detoxen van nieuws én sociale media.
Uit twintig focusgroepen verspreid over heel Vlaanderen komt vooral naar voren dat jongeren niet meer zelf op zoek gaan naar nieuws. Ze leven volgens het ‘News finds me’-principe en maken niet echt een onderscheid tussen nieuwsberichten en posts van andere mensen die ze volgen. Heel af en toe klikt GenZ door naar een artikel op een nieuwsmedium zelf, maar dat is uitzonderlijk. Jongeren gebruiken de posts met nieuwsberichten op sociale media vooral om zich te verdiepen in de reacties onder het bericht. Op basis van die reacties vormen ze hun eigen mening over de actualiteit. Bovendien laten ze verstaan dat het belangrijk is dat die reacties gemodereerd worden. Een bericht waar louter haatreacties onder te vinden zijn, slaan ze snel over. “Het is heel belangrijk dat jongeren zich veilig voelen in de comments van een nieuwsbericht”, vertelt Katrien Van Der Slycken van @nwsnwsnws daarover.
Kris Van der Gracht van RingTV haalt daarover aan dat hij merkt dat de definitie van nieuws bij jongeren een onduidelijke invulling krijgt. “GenZ wordt overstelpt met nieuwsberichten van influencers, mensen die ze volgen, nieuwsmedia. In elk bericht schuilt wel een nieuwtje waardoor het voor hen moeilijk is om een onderscheid te maken tussen journalistieke berichtgeving en een bericht van eender wie.”
Omdat steeds meer artikels achter de betaalmuur zitten, worden jongeren als het ware gedwongen om de reacties onder posts te lezen. Bij dergelijke titels is vaak enkel de titel en een kort stukje van de inleiding zichtbaar, net als de comments. Op basis van wat jongeren daar lezen, proberen ze de rest van het artikel in te vullen. Evan Van Driessche van Flair geeft toe dat de redactie dat gedrag erkent in leescijfers. “Nieuwsgaring van jonge lezers zit grotendeels in comments, titels en beeld. Ze lezen niet altijd het hele artikel, maar wat er op socials gepost wordt en de comments eronder. Zo vormen ze hun wereldbeeld. Wij werken soms met betaalde columnisten, terwijl zij soms liever weten ‘wat de gewone mens ervan vindt’.”
Als GenZ echt op zoek is naar verdieping, doen ze dat amper rechtstreeks via een van de Vlaamse mediatitels. Meestal gebruiken ze zoekmachines om de nodige informatie te vinden. Voor die informatie zijn jongeren ook erg kritisch. Vanuit een gezonde portie wantrouwen reageert GenZ op berichten die niet kloppen of niet waarheidsgetrouw zijn.
Omdat jongeren een soort vertrouwensband willen ontwikkelen met een nieuwsmedium, hechten ze belang aan een vaste plek waar ze terecht kunnen om de actualiteit te volgen. Nieuwsmedia die één jongere naar voor schuiven om als gezicht van het bedrijf nieuws aan jongeren te vertellen, hebben duidelijk een streepje voor. De jeugd ziet die presentatoren als een ‘friend on the internet’, terwijl ze klassieke nieuwslezers heel raar en onpersoonlijk vinden.
Bij DPG Media wordt Jonas Lips van de TikTokredactie daarbij naar voor geschoven. Ook in de focusgroepen komt aan bod dat GenZ de man kent als ‘die jongen van TikTok die vertelt over het nieuws’. “Wij proberen in de feed van jongeren terecht te komen om hen op een laagdrempelige manier uit te leggen wat er in de wereld aan de hand is. Daarbij halen we ook zwaardere thema’s zoals de oorlog in Oekraïne aan. Het is dan ook een uitdaging om dat op een GenZ-friendly manier te brengen”, vertelt Jonas Lips.
Daarnaast tonen jongeren duidelijk aan dat ze van ’s morgens tot ’s avonds overstelpt worden met prikkels. Daarom kiezen steeds meer jongeren ervoor om bewust hun sociale media uit te schakelen en de actualiteit niet op de voet te volgen. Snelheid in nieuws is voor hen minder belangrijk. Met een overzicht van wat er op een aantal dagen gebeurde, denken ze beter op de hoogte te zijn van wat er in de wereld aan de hand is.
Voorts geven ze aan meer nood te hebben aan afwisseling. Na een periode waarin met de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne twee onderwerpen het nieuws domineerden, willen ze meer variatie in de berichtgeving. Daarbij hechten ze vooral veel belang aan positief nieuws. Daarbij is het ook belangrijk dat nieuwsmedia rekening houden met het dagritme van jongeren. GenZ haakt snel af wanneer ze hun gsm ’s morgens voor het eerst openen en geconfronteerd worden met zware nieuwsfeiten. Ze hebben liever eerst lichter, eerder positief nieuws om de dag te starten omdat ze zich daardoor goed voelen.
Onder meer de redactie van VRTNWS probeert daar met het Instagramkanaal van @nwsnwsnws sterk op in te zetten. Zij maken een duidelijke keuze in de publicatiemomenten van hun nieuwsberichten en proberen te vermijden dat ze jongeren van ’s morgens vroeg bestoken met zwaar nieuws. Ook de redactie van De Tijd zet daar sterk op in. “Wij willen vermijden dat onze vijf prominente plaatsen op de website worden ingevuld door artikels over grote bedrijven met oudere, blanke mannen in pak. We vinden het belangrijk dat ook jonge startups, ondernemers en andere experts met jonge ideeën aan bod komen”, vertelt Pieterjan Neirynck.
GenZ geeft ook aan dat ze op zoek zijn naar nieuws uit hun persoonlijke leefwereld. Vooral hun eigen identiteit is belangrijk in hun zoektocht naar nieuws. Jongeren met een Palestijnse achtergrond geven aan te veel te lezen over de oorlog in Oekraïne, andere jongeren vinden dan weer dat hun leefwereld onderbelicht is. In die zin is er ook zeker nog een toekomst voor regionaal nieuws. Jongeren zijn zeer geïnteresseerd in wat er in hun regio aan de hand is, maar alleen als het gaat over zaken in hun eigen leefwereld. Zo zijn ze vooral benieuwd naar zaken die op school gebeuren, in hun weg van en naar school of in hun eigen gemeente.
Tenslotte geven jongeren ook aan dat ze zich niet vertegenwoordigd voelen in de Vlaamse media. “Uit een onderzoek van Steunpunt Media (2013) blijkt dat slechts 3% van de bronnen waar media gebruik van maken, jonge mensen vertegenwoordigen. Dat is een incorrecte weerspiegeling van de samenleving, die in een stedelijke omgeving voor 35% bestaat uit mensen die jonger zijn dan 35”, vertelt Marjorie Blomme van Stamp Media. De redactie van De Tijd werd de laatste jaren ferm verjongd, waardoor daar op de ochtendvergadering steeds meer jonge journalisten aanschuiven die jongere ideeën op tafel leggen. Door die representatie aan te pakken, hoopt De Tijd meer jongeren te bereiken.
Ook bij Flair spelen jongeren een grote rol op de redactievloer. “Het is belangrijk dat de redactiemedewerkers jong zijn omdat zij aan het nieuws maken op de manier dat zij het willen consumeren. Zij fotograferen gewoon zelf en maken content die dichter ligt bij hoe jonge lezers het willen krijgen”, vertelt Eva Van Driessche.
Jongeren beter bereiken is voor elke Vlaamse mediatitel een grote uitdaging. Aan de hand van NewzLab hoopt Howest belangrijke conclusies te delen met de mediabedrijven, die er op hun beurt mee aan de slag kunnen gaan. In de volgende maanden gaan de onderzoekers op zoek naar nieuwe innovatieve vormen van verslaggeving die aangepast zijn aan de nieuwsconsumptie van GenZ.
Meer informatie en onderzoeksresultaten zijn te vinden via de website van het onderzoek
